W sytuacjach, w których badania nieinwazyjne nie są w stanie nam pomóc w postawieniu trafnej i jednoznacznej diagnozy, możemy posiłkować się badaniami inwazyjnymi, wśród których znajduje się biopsja.

Biopsja jest jedną z metod uzyskania materiału do badania histopatologicznego lub cytopatologicznego, ocenianego następnie przez lekarza. Głównym przyświecającym jej celem jest postawienie jednoznacznego rozpoznania, znalezionej w badaniu obrazowym podejrzanej tkanki lub guza, a co za tym idzie, ustalenia dalszego postępowania z pacjentem.

W praktyce najczęściej biopsję wykonuje się w celu różnicowania zmian łagodnych i złośliwych.

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)

Przed przystąpieniem do badania skórę znajdującą się w pobliżu diagnozowanej zmiany dezynfekuje się odpowiednim środkiem antyseptycznym. Następnie cienką igłą (o średnicy światła mniejszej niż 1,1 mm, zazwyczaj 0,7 lub 0,9 mm) nakłuwa się badaną strukturę (tkankę, guz) i odciągając kilkukrotnie tłoczek strzykawki (połączonej z igłą) aspiruje się do niej treści komórkową. Uzyskany w ten sposób materiał umieszcza się zwykle na kilku szkiełkach podstawowych i utrwala za pomocą odpowiedniego środka. Tak przygotowany preparat poddawany jest odpowiedniej obróbce, a następnie oceniany jest przez lekarza patomorfologa przy użyciu mikroskopu świetlnego (jest to ocena morfologiczna, czyli opisująca wygląd komórek). W zależności od wskazań lekarza zlecającego bywa, że materiał pobrany przy pomocy biopsji, poddawany jest badaniu mikrobiologicznemu, celem poszukiwania czynników zakaźnych (bakterii, wirusów, grzybów).

W sytuacjach, kiedy interesująca nas tkanka jest niedostępna badaniu (np. guzek jest niewielkich rozmiarów, trudny do znalezienia „na ślepo”) lub gdy poprzednia próba była nieudana, biopsję wykonuje się pod kontrolą badań obrazowych (np. ultrasonografii, tomografii komputerowej), tak by zobrazować daną zmianę i dokładnie w nią trafić igłą biopsyjną. Mamy wówczas do czynienia z biopsją celowaną.

Narządy i najczęstsze stany chorobowe poddawane biopsji cienkoigłowej to:

• tarczyca (guzki tarczycy);
• wątroba (m.in. przy podejrzeniu guza lub marskości wątroby, a także przy zapaleniu wątroby o niejasnej etiologii);
• guzy piersi;
• nerka (np. przy ustaleniu typu zapalenia nerek, guzach nerki, podejrzeniu amyloidozy);
• guzy jądra;
• prostata (przy podejrzeniu nowotworu);
• mięsień sercowy (w niektórych przypadkach zapalenia);
• przy podejrzeniu chorób spichrzeniowych.