Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry, wywodzącym się z melanocytów (komórek wytwarzających barwnik – melaninę), obecnych w naskórku. W większości przypadków czerniak pojawia się na skórze, ale może występować właściwie wszędzie tam, gdzie znajdują się melanocyty – czyli w gałce ocznej, na błonach śluzowych narządów płciowych, jamy ustnej i krtani, a także w przełyku, żołądku, jelitach i odbycie.

Dla czerniaka charakterystyczna jest skłonność do wczesnych przerzutów oraz niewielka podatność na leczenie. Należy jednak pamiętać, że im wcześniej zostanie rozpoznany, tym większe szanse na wyleczenie. Znacznie większą zachorowalność na czerniaka obserwuje się u rasy białej, a w ostatnich latach odnotowuje się szybki wzrost liczby nowych zachorowań.

Czynniki ryzyka rozwoju czerniaka

• ekspozycja na światło słoneczne i poparzenia słoneczne – zwłaszcza ciężkie poparzenia słoneczne w okresie dzieciństwa;
• bardzo jasna karnacja, brak skłonności do opalania;
• zmiany melanocytowe, które mogą prowadzić do rozwoju nowotworu;
• uwarunkowanie genetyczne – występowanie czerniaka złośliwego w rodzinie;
• bardzo duża liczba znamion barwnikowych ( >50) na skórze;
• zaburzenia odpornościowe lub stosowanie leczenia immunosupresyjnego.

W rozpoznawaniu czerniaka pomocna jest regułą ABCDE zaproponowana przez American Cancer Society:

• A - asymetry - zmiana skórna ma kształt nieregularny, asymetryczny;
• B - border irregularity - nieregularny brzeg zmiany;
• C - colour - niejednolite zabarwienie, od beżowego, przez brązowy do czarnego;
• D - diameter - średnica zmiany powyżej 6 mm;
• E - elevation – uwypuklenie wykwitu.

Pomocne w ustaleniu diagnozy są również takie objawy jak: świąd w obrębie zmiany, powiększanie się znamienia u dorosłych, stan zapalny towarzyszący wykwitowi, strup lub krwawienie w obrębie znamienia.