Znamiona barwnikowe to zmiany na skórze, które najczęściej są wrodzone. Powstają na skutek nieprawidłowego rozwoju melanocytów – komórek skóry, zawierających barwnik melaninę.

Są to ogólnie mówiąc skupiska melaniny wewnątrz komórek nieprawidłowo odkładających ten barwnik. Zmiany te mogą mieć różny kształt i umiejscawiają się w różnych częściach ciała. Ich rozmiar może być bardzo mały, prawie niezauważalny lub o wiele większy nawet kilkunastocentymetrowy. Kolor takich znamion może być jasnobrązowy, zbliżony do koloru skóry jak również ciemnobrązowy lub prawie czarny. Zmiany barwnikowe rosną równolegle z rozwojem skóry, z biegiem czasu stają się coraz większe i bardziej widoczne. Mogą mieć kształt owalny, okrągły, a struktura bywa płaska lub wypukła, przypominając brodawkę. Większym zmianom mogą towarzyszyć mniejsze przebarwienie wokół, tzw. zmiany satelitarne. Zaburzenia barwnikowe mimo iż mają charakter wrodzony, często ujawniają się w późniejszym okresie życia. Zazwyczaj wygląd i rozmiar znamion barwnikowych stabilizuje się w okresie dojrzewania.

Znamiona barwnikowe będziemy klasyfikować na melanocytowe i komórkowe.

Zmiany melanocytowe

Wyróżniamy tutaj tzw. znamiona płaskie, plamy soczewicowate oraz znamiona błękitne.

Znamiona płaskie są dobrze odgraniczone od otoczenia, nie wystają ponad poziom skóry, nie dają żadnych dolegliwości a ryzyko przejścia w czerniaka złośliwego jest bardzo rzadkie i najczęściej związane z ciągłym drażnieniem zmiany (np. drapanie, uraz).

Plamy soczewicowate są to liczne drobne plamki o różnym kolorze, przypominające piegi lecz lepiej odgraniczone. Mogą występować w skupiskach, pojawiają się przeważnie w dzieciństwie na skórze pleców i klatki piersiowej. Mogą także powstać pod wpływem promieni słonecznych (tzw. nabyte plamy soczewicowate), wówczas bardziej widoczne są w lecie na odkrytych częściach ciała. Zmiany nabyte często ustępują samoistnie.

Znamiona błękitne powstają w głębszych warstwach skóry, przeważnie w okolicy twarzy i kończyn; ich barwa może być jasnoniebieska (stąd nazwa znamiona błękitne) lub nawet czarna. Nie niosą ryzyka rozwoju czerniaka.