Te niewielkich rozmiarów gruczoły pełnią bardzo ważną rolę w gospodarce wapniowo-fosforowej naszego organizmu. Ich dysfunkcja (zarówno nadmierne jak i niedostateczne wytwarzanie hormonu) prowadzi do pojawienia się wielu objawów ze strony różnych narządów, sprawiających niejednokrotnie spory problem diagnostyczny.

Przytarczyce to niewielkich rozmiarów gruczoły, występujące najczęściej w liczbie czterech, których wspólna masa wynosi około 100 mg. Znajdują się na tylnej ścianie tarczycy, zwykle układając się parami w dolnym i górnym jej biegunie. Ich zadaniem jest produkcja parathormonu, biorącego udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforowej organizmu. Hormon ten pośrednio zwiększa poziom wapnia we krwi, a obniża poziom fosforanów, poprzez wpływ na:

• zwiększanie wchłaniania zwrotnego wapnia w nerkach;
• zwiększanie wchłaniania wapnia i fosforu z jelit;
• hamowanie wchłaniania fosforanów w nerkach; zwiększanie produkcji aktywnych metabolitów witaminy D;
• zwiększanie wchłaniania wapnia z kości.

W przypadku obniżonego poziomu wapnia we krwi (tzw. hipokalcemii) przytarczyce zwiększają wydzielanie parathormonu, który uruchamia wyżej wymienione mechanizmy. Jak większość gruczołów dokrewnych zaburzenia funkcjonowania przytarczyc mogę przybierać formę: nadczynności, niedoczynności oraz ostrych przełomów hormonalnych.

Choroby związane z przytarczycami

Niedoczynność przytarczyc – spowodowana jest niedoborem parathormonu, jego brakiem lub opornością komórek na jego działanie. Najczęściej spowodowana jest przypadkowym usunięciem przytarczyc podczas zabiegu resekcji tarczycy. Objawia się napadami tężyczkowymi, zaburzeniami neurologicznym, psychicznymi (np. stany depresyjne, nerwice) oraz zmianami troficznymi skóry, włosów i paznokci (sucha, szorstka skóra, łamliwe włosy, rozwarstwiające się paznokcie).

Tężyczka – jest związana ze spadkiem poziomu wapnia we krwi. Pacjent ma zachowaną świadomość i dokuczają mu objawy drętwienia i kurczu mięśni: kończyn górnych, twarzy, kończyn dolnych, klatki piersiowej.

Rzekoma niedoczynność przytarczyc (zespół Albrighta) – związany jest z opornością tkanek na działanie parathormonu.