Współczesna chirurgia, tam gdzie jest to tylko możliwe, stara się zachować naturalną drogę pasażu treści pokarmowej i wypróżnień, ale bywają sytuacje kliniczne, kiedy nie ma innej możliwości, jak tylko wyłonienie stomii.

Przez niektórych pacjentów uważana jest za wyrok i „karę Boską”, a na samą myśl o niej ogarnia ich strach i zawstydzenie; dla innych jest natomiast drugą szansą na dalsze życie po chorobie nowotworowej.

Stomia jelitowa, nazywana też sztucznym odbytem, jest wytworzonym chirurgicznie ujściem jelita cienkiego lub grubego na przedniej powierzchni brzucha, w celu umożliwienia pasażu treści pokarmowej i jej wydalania na zewnątrz ciała. Wykonywana jest na stałe lub tymczasowo. Stała stomia wytwarzana jest wówczas, kiedy nie jest możliwe odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego (zazwyczaj w tych sytuacjach, kiedy w związku z chorobą nowotworową została usuniętą odbytnica i odbyt, więc pacjent nie ma możliwości świadomego kontrolowania odruchu defekacji, czyli wypróżniania).

W przypadku stomii czasowej po pewnym okresie czasu (zależnym od: schorzenia będącego powodem zabiegu operacyjnego, rozległości zabiegu, stanu pacjenta) wykonywany jest drugi zabieg, polegający na odtworzeniu ciągłości przewodu pokarmowego (czyli najczęściej zszycia końców jelita i zamknięcia powłok brzucha).

Kiedy stomia jest wykonywana?

Najczęściej jest to procedura wykonywana w przypadku:

• usunięcia nowotworów jelita grubego, wraz z jego fragmentem;
• urazów jelit;
• operacji powikłań przewlekłych zapalnych chorób jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego);
• polipowatości rodzinnej jelita grubego.

Wyróżnia się kolostomię, czyli chirurgiczne wytworzenie ujścia jelita grubego w powłokach brzusznych, wykonywaną w przypadku jego częściowej resekcji (wycięcia). Ponieważ fizjologicznie w jelicie grubym zachodzi wchłanianie wody i formowanie mas stolca, to w zależności od długości zachowanego odcinka tego jelita, stolec może być mniej lub bardziej uformowany. W związku z tym w niektórych przypadkach (gdy pacjent jest w stanie wykonywać sobie irygacje), możliwe jest zrezygnowanie z noszenia worków stomijnych (o których w dalszej części artykułu). Natomiast ileostomia to sztucznie wytworzone w powłokach brzusznych ujście jelita cienkiego, konieczne w sytuacji usunięcia jelita grubego (lub jego znacznej części). Wydalana przez ileostomię treść pokarmowa ma bardziej luźną konsystencję niż w przypadku kolostomia (jest ona płynna lub półpłynna). W ileostomii stosowanie worka stomijnego jest konieczne, gdyż wydalanie treści pokarmowej jest niekontrolowane przez pacjenta.