Mając na względzie powyższy, ogólny szlak metaboliczny bilirubiny, żółtaczki można podzielić, ze względu na ich przyczynę, na:

• przedwątrobowe;
• wewnątrzwątrobowe;
• pozawątrobowe.

Przyczyną wystąpienia żółtaczki przedwątrobowej jest zazwyczaj zwiększona hemoliza (rozpad krwinek czerwonych), w wyniku której do krwi uwolniona zostaje zwiększona ilość bilirubiny. Do zwiększonej hemolizy może dojść w wielu przypadkach m.in. w takich stanach jak: wrodzone defekty w budowie erytrocytów lub hemoglobiny, uszkodzenie erytrocytów w przebiegu wielu schorzeń (np. rozsiane krzepnięcie śródnaczyniowe, zespół hemolityczno-mocznicowy), zakażenia, ciężkie oparzenia, hipersplenizm (stan zwiększonej degradacji elementów krwi, m.in. krwinek czerwonych, w śledzionie).Żółtaczki pochodzenia wewnątrzwątrobowego, spowodowane są uszkodzeniem miąższu wątroby i w związku z tym, upośledzone zostają procesy metabolizowania bilirubiny i wydzielania jej do żółci. Najczęstszymi przyczynami są: wirusowe zapalenia wątroby, marskość wątroby, uszkodzenie wątroby wyniku działania leków, toksyn, różnych infekcji (np. kiła, leptospiroza, żółta gorączka), zaburzenia w obrębie naczyń krwionośnych wątrobowych (np. zespół Budd-Chiari).

Pozawątrobowe żółtaczki spowodowane są zaburzeniem odpływu żółci z wątroby. Najczęściej powodują ją: kamica dróg żółciowych, rak trzustki, rak lub zapalenie dróg żółciowych.

Diagnostyka i leczenie żółtaczek (poza wywiadem przeprowadzonym z pacjentem i badaniem fizykalnym) polega na znalezieniu przyczyny wystąpienia żółtaczki i następnie na leczeniu tego zaburzenia, a żółtaczka po wyeliminowaniu jej przyczyny sama stopniowo zanika, najpierw na skórze, a na końcu na białkówkach oczu.

Do podstawowych parametrów oznaczanych przy wystąpieniu żółtaczki należą:

• bilirubina – całkowita oraz frakcje: wolna i sprzężona;
• badania enzymatyczne – AspAT, AlAT, GGTP, fosfataza alkaliczna;
• albuminy;
• czas protrombinowy.

W zależności od otrzymanych wyników i podejrzenia przyczyn na podstawie wywiadu i badania pacjenta można wykonać szereg badań dodatkowych, zarówno laboratoryjnych (badania wirusologiczne, toksykologiczne) jak i obrazowych (USG, tomografia komputerowa, endoskopowa wsteczna cholangiopankreatografia – ERCP). Czasami konieczne może okazać się wykonanie biopsji wątroby.

Na uwagę zasługuje tzw. fizjologiczna żółtaczka noworodków, która związana jest ze zwiększonym rozpadem krwinek czerwonych w początkowym okresie życia dziecka oraz z niepełną dojrzałością wątroby.