Irydologia to nazwa pseudomedycznej sztuki „czytania z oczu”, rzekomo mającej swoje korzenie już w średniowieczu. Doświadczony irydolog, po oglądnięciu naszych tęczówek potrafi podobno odgadnąć, jakie schorzenia obecnie nękają lub dopiero w przyszłości będą nękać nasz organizm.

Doświadczony lekarz zauważa pewne objawy oczne mogące zdradzić chorobę ustroju, czyniąc to oczywiście w oparciu o zupełnie inne przesłanki: bada szerokość powiek, osadzenie i ruchy wodzące gałek ocznych oraz szerokość źrenic.

Jednym z tzw. objawów ocznych, które mogą świadczyć o stanie naszego organizmu jest właśnie szerokość źrenic, a objaw polegający na ich wzajemnej nierówności to anizokoria. Za prawidłowe napięcie źrenic odpowiada szereg struktur, znajdujących się w samym oku oraz na drodze pomiędzy okiem a odpowiednim miejscem w mózgu. Sterują one odruchowym skurczem lub rozszerzeniem źrenic. Tak więc jakkolwiek nierówne źrenice są objawem zahaczającym o różne dziedziny medycyny, to zawsze wymagają odpowiedniej i szybkiej diagnostyki specjalistycznej.

Jakie mogą być powody anizokorii?

Zacznijmy od przyczyn okulistycznych i od konkretnej jednostki chorobowej jaką jest jaskra. Polega ona na stopniowym pogorszeniu widzenia w wyniku uszkodzenia nerwu wzrokowego. Takie uszkodzenie powodowane jest wzrostem ciśnienia w gałce ocznej. Ostry atak jaskry przebiega z silnym bólem oka i głowy, nudnościami i wymiotami, przekrwieniem oka oraz towarzyszy mu właśnie poszerzenie i nieruchomość źrenicy.

Jeśli ktoś używa protezy ocznej (po usunięciu gałki ocznej z powodu urazu lub nowotworu), wówczas u takiej osoby może się pojawić tzw. pozorna anizokoria. Oko sztuczne nie reaguje zmianą wielkości źrenic, natomiast oko zdrowe w wyniku różnych przyczyn reguluje szerokość źrenicy i w ten sposób powstaje wrażenie ich pozornej nierówności.

Patologie toczące się w obrębie mózgu także mogą powodować, iż źrenice nie są tej samej wielkości. Przebyty w przeszłości uraz głowy może pozostawić objaw nierównych źrenic. Lecz anizokoria może także świadczyć o aktualnie toczącym się procesie nowotworowym np.: guzie mózgu. Uciskając na swej drodze konkretne struktury mózgowia (nerw wzrokowy, skrzyżowanie wzrokowe, jądro Wesstphala Edingera) powoduje on „przewagę” odruchu źrenicy jednego oka i w ten sposób powstaje anizokoria. Istnieją różne typy guzów mózgu; różnią się rodzajem komórek, szybkością wzrastania, lokalizacją, a przez to złośliwością i rokowaniem. Objaw nierównych źrenic nie wystąpi jednak w każdym przypadku guza mózgu, jak również nie należy popadać w skrajność i traktować zauważonej u siebie anizokorii jako jednoznacznej diagnozy choroby nowotworowej.

Sztywna i nieruchoma źrenica, a przez to wrażenie wzajemnej nierówności pojawia się w przypadku zaawansowanej kiły (jest to tzw. objaw Argylla-Robertsona). Aktualny postęp medycyny potrafi poradzić sobie z tą chorobą już we wczesnych stadiach, nie dopuszczając do jej tak dalekiego rozwoju.