Guzy nowotworowe mózgu stanowią 9% nowotworów ludzi dorosłych i aż 20% nowotworów wieku dziecięcego. W przeważającej ilości są to tzw. glejaki i oponiaki (nazwa pochodzi od komórek z których się wywodzą – komórek glejowych oraz komórek opony pajęczej).

Powoli narastająca masa guza nie daje początkowo zauważalnych objawów, lecz z biegiem czasu pojawiają się symptomy, świadczące o patologii w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, które wykryte zbyt późno mogą niestety być tragiczne w skutkach.

Na początek, w celu zrozumienia mechanizmu powstawania objawów, przedstawię podstawy anatomii mózgu. Składa się on z dwóch półkul i dzieli się na 4 płaty: czołowy, skroniowy, potyliczny i ciemieniowy. Znajdują się w nim przestrzenie zwane komorami mózgu. Powierzchnia mózgu otoczona jest bezpośrednio strukturami, zbudowanymi z tkanki łącznej i zwanymi oponami mózgowo-rdzeniowymi. Są to (idąc od zewnątrz) opona twarda, pajęcza i miękka (przylegająca bezpośrednio do mózgu i wnikająca do wnętrza komór). W komorach mózgu oraz w przestrzeni pomiędzy oponą pajęczą i miękką znajduje się tzw. płyn mózgowo-rdzeniowy, który stanowi amortyzację dla mózgu oraz chroni przed ewentualnie zmieniającym się ciśnieniem wewnątrzczaszkowym.

Objawy

Jeśli w obrębie mózgu zaczyna się tworzyć guz, wówczas ciśnienie wewnątrzczaszkowe zaczyna powoli, stopniowo wzrastać, gdyż struktura kostna czaszki stanowi szczelną i zamkniętą przestrzeń. Masa guza zaczyna uciskać na komory, naczynia krwionośne, co daje objawy tzw. ciasnoty śródczaszkowej:

• bóle głowy – objaw u 50% chorych, a w bardziej zaawansowanych stadiach aż u 90%; pojawiają się nad ranem, zaraz po przebudzeniu i uniesieniu głowy z poduszki; ustępują po wstaniu i „rozruszaniu się”;
• nudności i wymioty; wynikają z podrażnienia nerwu błędnego; pojawiają się także nad ranem i ustępują w ciągu dnia;
• pogorszenie widzenia; ma charakter widzenia jak „przez mgłę” co wynika z obrzęku tarczy nerwu wzrokowego; w celu potwierdzenia wykonuje się badanie dna oka i ogląda na siatkówce miejsce wyjścia  nerwu wzrokowego (objaw tzw. tarczy zastoinowej);
• zaburzenia świadomości, senność, pogorszenie czynności psychicznych, zaburzenia osobowości;
• zawroty głowy, zaburzenia równowagi, sztywność karku;
• w zaawansowanych stadiach objaw Cushinga: zwolnienie akcji serca i wzrost ciśnienia tętniczego.