Omdlenia należą do dość częstych objawów, zgłaszanych przez pacjentów, jednocześnie stanowiąc wyzwanie dla diagnostyki, by ujawnić ich przyczynę. Szacuje się, że nawet 25-50% przypadków omdleń pozostaje bez wyjaśnienia ich przyczyny.

Definicja omdlenia obejmuje kilka elementów: jest to krótkotrwała utrata przytomności, zwykle prowadząca do upadku, spowodowana przemijającym zmniejszeniem globalnej perfuzji mózgu (np. przerwanie przepływu krwi, spadek ciśnienia, spadek ilości dostarczanego tlenu), o gwałtownym początku, ustępująca dość szybko i samoistnie, bez pozostawienia trwałych następstw.

Z czym należy różnicować omdlenia?

Niektórzy chorzy przed omdleniem doświadczają tzw. stanu przedomdleniowego. Jest to sytuacja, w której osoba czuje się „jakby zaraz miała omdleć”, nie dochodzi w niej jednak do utraty przytomności. Stan ten może zapowiadać omdlenie lub być jedyną zgłaszaną dolegliwością. Daje on jednak czas, osobie go doświadczającej, na zminimalizowanie ewentualnych skutków omdlenia, czyli upadku i doznania urazu (głowy, rąk, nóg). Omdlenia należy poddawać krytycznej ocenie: czy doszło do utraty przytomności, czy tylko do stanu przedomdleniowego. Również czy nie ma się do czynienia z innymi zaburzeniami (nie będącymi omdleniami), jak np.: zaburzenia metaboliczne i hormonalne (np. cukrzyca), epizody padaczki, zatrucia, przemijające niedokrwienia mózgu na podłożu miażdżycy, czy też zaburzenia psychiczne.

Objawy poprzedzające omdlenia

Mogą występować różne objawy przerzedzające omdlenie, np.: zawroty głowy, bladość, potliwość, szum w uszach i zamazane widzenie (wskazują na przyczynę neurologiczną lub odruchową). Nagły początek, brak objawów ostrzegawczych, pojawianie się w wysiłku, towarzyszący ból w klatce piersiowej lub uczucie palpitacji (kołatania i niemiarowej pracy serca) może wskazywać na przyczynę sercową doznawanych omdleń. Natomiast utraty przytomności przy zmianie pozycji ciała (nagłe wstanie po dłuższym leżeniu lub siedzeniu) lub po posiłku, wskazują na omdlenia związane ze spadkiem ciśnienia tętniczego.

Omdlenia dzieli się na:

• odruchowe, związane z niedociśnieniem w pozycji stojącej lub spowodowanym nagłą zmianą pozycji ciała;
• pochodzenia sercowego (zaburzenia rytmu serca lub inną jego chorobą np. niedokrwieniem, niewydolnością);
• omdlenia związane z chorobami naczyń prowadzącymi krew do centralnego systemu nerwowego (mózgu).