Zapalenie ośrodkowego układu nerwowego (OUN) jest poważnym schorzeniem i wymaga natychmiastowego podjęcia leczenia. Z uwagi na specyficzny charakter ośrodkowego układu nerwowego jego objawy i przebieg mogą być bardzo różnorodne.

Jest to proces zapalny o rożnej etiologii, toczący się w obrębie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu lub/i rdzenia kręgowego. Jego przyczyny są zależne od wieku, stanu odporności organizmu i chorób współistniejących. Do zakażenia ośrodkowego układu nerwowego często dochodzi wskutek przedostania się czynników zakaźnych poprzez krew z innych rejonów ciała objętych zapaleniem (zapalenie dróg oddechowych, zapalenie zatok lub ucha środkowego), bądź przez ciągłość (np. z zatok, z ucha środkowego czy z kości czaszki).

Najczęściej zapalenie OUN wywołują:

• czynniki infekcyjne: bakterie meningokoki, pneumokoki, wirusy, grzyby, pierwotniaki;
• zaburzenia odporności (w trakcie leczenia immunosupresyjnego, choroba nowotworowa, AIDS, alkoholizm);
• powikłania leczenia w oddziale intensywnej terapii (intubacja, cewniki donaczyniowe);
• urazy czaszki i kręgosłupa penetrujące do mózgu lub rdzenia kręgowego.

Objawy zapalenia OUN są niezwykle różnorodne

• objawy oponowe wynikające z podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych (wywoływane podczas badania lekarskiego);
• zaburzenia świadomości ilościowe (od niewielkiej senności do śpiączki) lub jakościowe (zespoły psychotyczne);
• bóle głowy;
• nudności i wymioty;
• światłowstręt;
• objawy neurologiczne:
  • niedowłady, porażenia,
  • napady padaczkowe,
  • zaburzenia mowy (afazja),
  • zaburzenia pamięci;
• objawy ogólne takie jak: gorączka, osłabienie, bóle mięśniowe, potliwość, przyspieszenie lub zwolnienie akcji serca, a także wybroczyny na skórze (w przypadku posocznicy meningokokowej, czyli ogólnego zakażenia bakterią Neisseria meningitidis.