Czerniak złośliwy jest nowotworem wywodzącym się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych produkujących melaninę, które ulegają przemianie złośliwej. Najwięcej tych komórek znajduję się w skórze, dlatego większości osób czerniak kojarzy się z chorobą dermatologiczną. Jednak melanocyty występują także w innych narządach i tkankach, również w gałce ocznej, gdzie mogą ulegać transformacji nowotworowej.

Leczenie czerniaka złośliwego

Sposób leczenia czerniaka gałki ocznej ze względu na możliwość dużego okaleczenia jest dobierany indywidualnie i zależy przede wszystkim od:

• umiejscowienia i wielkości guza oraz rozległości naciekania;
• ostrości wzroku w oku zajętym procesem nowotworowym;
• stanu drugiego oka;
• wieku i ogólnego stanu zdrowia osoby chorej;
• preferencji chorego co do sposobu leczenia.

Obserwację zmiany, ze szczegółowym dokumentowaniem fotograficznym mniej więcej co pół roku, można podjąć u osób: u których stwierdza się zmianę podejrzaną lub u starszych osób lub ze złym rokowaniem, gdzie ryzyko podjęcia leczenia jest zbyt duże.

W leczeniu małych i średnich czerniaków, do 2,5-10 mm grubości i 6-16 mm średnicy podstawy, wykorzystuje się radioaktywne płytki, które umieszcza się na twardówce w rzucie guza (brachyterapia). Pozwala to na napromienianie komórek nowotworowych z możliwie maksymalnym oszczędzeniem innych struktur gałki ocznej. Wyniki odległych przeżyć osób poddanych brachyterapii i całkowitemu usunięciu gałki ocznej okazały się bardzo zbliżone. Niestety ten sposób leczenia nie jest pozbawiony wad. Możliwymi powikłaniami po takim leczeniu są: zaćma, krwotoki wewnątrzgałkowe, a także popromienne uszkodzenia siatkówki i nerwu wzrokowego. W przygotowaniu do zabiegu brachyterapii może być zastosowana metoda przezźrenicznej termoterapii z użyciem lasera diodowego, gdyż jej zastosowanie może zmniejszyć masę guza.

W przypadku czerniaka, którego umiejscowienie uniemożliwia wszczepienie płytki radioaktywnej, a rozmiary i naciekanie są niewielkie, może być przeprowadzony zabieg, polegający na miejscowym wycięciu zmiany z marginesem zdrowej tkanki. Takie postępowanie pozwala zachować gałkę oczną i funkcję widzenia, ale niestety stwarza ryzyko nawrotu choroby.

Leczeniem radykalnym w sytuacji rozległego procesu nowotworowego jest enukleacja, czyli usunięcie gałki ocznej. Wskazaniem do takiego sposobu leczenia jest czerniak, którego nie można leczyć zachowawczo ze względu na wielkość lub umiejscowienie. Zarówno w przypadku utraty wzroku w oku objętym procesem rozrostowym jak i wystąpienia silnych dolegliwości bólowych, wynikających ze wzrostu guza, zalecana jest enukleacja w jak najszybszym czasie.