Zaćma (inaczej katarakta) jest chorobą, w której dochodzi do zmniejszenia przejrzystości soczewki oka. Badania wskazują, że u większości ludzi przy badaniu okulistycznym, stwierdza się zmętnienia soczewki; jednakże zmiany te nie upośledzają widzenia w stopniu takim, jak w przypadku zaawansowanej zaćmy.

Zaćma wrodzona

Zaćma może wystąpić już u noworodków, nazywana jest wówczas zaćmą wrodzoną. Mogą ją wywoływać następujące czynniki:

• zakażenia wewnątrzmaciczne (wirus różyczki, opryszczki, świnki, ospy, toksoplazmoza);
• zaburzenia metaboliczne u noworodka (np.: galaktozemia);
• choroby gałki ocznej (małoocze, brak tęczówki, siatkówczak, retinopatia wcześniaków);
• choroby genetyczne (np.: zespół Downa).

Przyczyną zaćmy wrodzonej może być także działanie toksyczne promieniowania jonizującego lub leków takich jak: sulfonamidy, kortykosterydy, które wpływają szczególnie niekorzystnie w pierwszym trymestrze ciąży.

Wyróżnia się dwie postaci zaćmy, w zależności od warstwy soczewki, która jest zmieniona; zaćma może być całkowita lub częściowa. Głównym objawem zaćmy całkowitej jest biały odblask źrenicy – leukokoria (objaw ten występuje także w przypadku siatkówczaka, retinopatii wcześniaków, niektórych chorobach siatkówki). W postaci zaćmy częściowej objaw leukokorii nie występuje, natomiast stwierdza się zmiany w zabarwieniu źrenicy. Zaćma częściowa może nie dawać objawów u dziecka zaraz po urodzeniu; ujawnia się dopiero, gdy powoduje zaburzenia widzenia w późniejszym wieku. W zaćmie obuocznej obserwuje się tzw. odruch palcowo-oczny, dziecko wówczas uciska oczy piąstkami lub kciukami.