Jest wadą, która nieleczona może prowadzić do trwałego upośledzenia wzroku. Przyczyna tkwi w mechanizmie, który odpowiada za ruchomość gałek ocznych. Prawidłowo przy patrzeniu na dany przedmiot lub w określonym kierunku, gałki oczne są skojarzone ze sobą i obydwie skierowują się w tę samą stronę. Oko ludzkie ma więc zdolność widzenia stereoskopowego, chociaż niekiedy pewnie przydałoby się popatrzeć niczym kameleon, każdym okiem w inną stronę.

Każda gałka oczna posiada aparat mięśniowy, który służy do odpowiedniego ustawienia jej w miarę potrzeby. Wyróżniamy mięśnie skośne i proste – a każdy z nich ma swoją określoną funkcję i umożliwia gałce ocznej konkretny zakres ruchu. Unerwione są przez nerwy: okoruchowy, bloczkowy i oczny. Odpowiedni ośrodek skojarzonego spojrzenia w mózgu nadzoruje prawidłowy ruch gałek ocznych. Tylko obraz powstały w analogicznych miejscach siatkówki każdego oka może być odebrany jako stereoskopowy (niezdwojony). Jest to tzw. „fuzja” obrazu z każdej z siatkówek, która dokonuje się w korze wzrokowej i daje obraz stereopsji (widzenia przestrzennego). Zatem aby powstał prawidłowy obuoczny obraz, muszą być spełnione 3 warunki:

1. jednoczesny odbiór obrazu przez siatkówki obu oczu;
2. fuzja obrazu pochodzącego z każdej siatkówki w jeden; proces ten zachodzi w korze wzrokowej;
3. widzenie przestrzenne (stereopsja) polega na postrzeganiu głębi obrazu (w oku powstaje obraz trójwymiarowy). Jest to konieczne do prawidłowej oceny odległości.

Kiedy dochodzi do rozwoju wady jaką jest zez? Wtedy gdy właśnie gałki oczne nie są ustawione równolegle, jedna z nich zbacza i „patrzy” w innym kierunku niż druga. Zez może być ukryty lub towarzyszący.