Przyczyny niskiego wzrostu

W 80-90% przypadków przyczyną niskiego wzrostu jest tzw. rodzinny niedobór wzrostu oraz konstytucjonalnie opóźniony wzrost i rozwój. Dzieci z rodzinnym niedoborem wzrostu są zdrowe, prawidłowo i we właściwym czasie przechodzą dojrzewanie płciowe i w końcu osiągają wzrost swoich rodziców. Nie wymagają dodatkowego leczenia. Szybkość wzrostu tych dzieci nie różni się od norm dotyczących ich płci i wieku, a tzw. wiek kostny jest zgodny z wiekiem kalendarzowym lub tylko nieznacznie opóźniony.

Konstytucjonalnie opóźniony wzrost i rozwój częściej dotyczy chłopców. Wzrastanie odbywa się wzdłuż 3 centyla (na siatce centylowej), a dojrzewanie płciowe i wiek kostny są opóźnione. Często z wywiadu wynika, że podobny przebieg wzrostu przebiegał u obojga lub jednego z rodziców. W przypadku znacznie opóźnionego wieku kostnego stosuje się leczenie steroidami anabolizującymi. Celem takiego leczenia jest uzyskanie czasowego przyspieszenia wzrastania, aby nie powiększała się różnica we wzroście w stosunku do rówieśników. Warunkiem takiego leczenia jest osiągnięcie wieku kostnego co najmniej 9 lat.

Somatotropinowa niedoczynność przysadki – kolejna przyczyna niskiego wzrostu

Somatotropinowa niedoczynność przysadki (s.n.p.), nazywana dawniej karłowatością przysadkową, to schorzenie polegające na zaburzeniu funkcjonowania przedniego płata przysadki, głównie w zakresie wytwarzania przez niego hormonu wzrostu (GH). S.n.p. przejawia się głównie niskim wzrostem i niedorozwojem płciowym. Jej najczęstszymi przyczynami są:

• urazy okołoporodowe;
• guzy nowotworowe w obrębie przysadki;
• zmiany zapalne przysadki;
• wrodzone zmiany w podwzgórzu i choroby podwzgórza (podwzgórze to struktura w mózgu, która kontroluje pracę przysadki);
• przebyte urazy głowy i neuroinfekcje;
• naświetlania głowy w przebiegu neuroinfekcji.

Zaraz po urodzeniu pacjenci z s.n.p. mają prawidłową wagę i proporcjonalną budowę ciała. Zmniejszenie szybkości wzrastania stwierdza się dopiero od ok. 1 r.ż  i w miarę rozwoju dziecka jego wzrost coraz bardziej odbiega od wzrostu rówieśników. Szczególnie zwraca uwagę zaburzona proporcja pomiędzy częścią mózgową a twarzową czaszki. Twarz jest drobna, pomniejszona, „dziecięca”, podczas gdy część mózgowa jest adekwatna do wieku metrykalnego. Pozostałe objawy pojawiają się w zależności od stopnia niedoboru innych niż GH, hormonów przysadkowych. Np. w przypadku braku wydzielania przez przysadkę hormonów: luteinizującego (LH) i folikulitropowego (FSH) występuje: brak miesiączki, impotencja, zanik lub brak trzeciorzędowych cech płciowych (czyli u kobiet - owłosienia łonowego, rozwoju piersi, charakterystycznego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w okolicy bioder; u mężczyzn – umięśnienia ciała, charakterystycznego rozmieszczenia męskiego owłosienia, chrząstki tarczowatej krtani czyli „jabłka Adama”). Leczenie pacjentów z s.n.p. polega na wyrównywaniu niedoborów hormonalnych. W przypadku niedoboru wzrostu u dzieci podaje się rekombinowany ludzki hormon wzrostu (GH). Poważnym utrudnieniem są wysokie koszty takiego leczenia.

Co oznacza określenie „zdrowe niskie dziecko”?

Najczęściej zdarza się, że nie udaje się ustalić przyczyn niskiego wzrostu u dziecka. Mówi się wtedy o „zdrowych, niskich” dzieciach. Taki stan określa się jako idiopatyczny niedobór wzrostu (tzn. z niejasnych, nieznanych przyczyn). Mimo że niski wzrost nie jest kalectwem, często bywa źródłem bardzo przykrych przeżyć. Należy dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić dziecku wsparcie zarówno ze strony rodziny jak i środowiska szkolnego.