Psychiatra jako sojusznik w walce z chorobą

Psychiatra to lekarz, który nabył poprzez szkolenie specjalizacyjne odpowiedniej wiedzy i umiejętności w diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń psychicznych. To właśnie zaburzenia psychiczne są centrum zainteresowania lekarza psychiatry, zatem ta część życia psychicznego, która przynosi człowiekowi cierpienie lub staje się przeszkodą w jego pełnym funkcjonowaniu indywidualnym, społecznym, zawodowym itd. Dzięki odbytym studiom medycznym psychiatra ma możliwość ordynowania leków, zlecania badań laboratoryjnych oraz obrazowych, zlecania procedur medycznych (np. elektrowstrząsów), wydawania opinii lekarskich. Jest to szerszy zakres uprawnień niż te, które posiada psycholog. Jednakże obszar zainteresowań obu tych dziedzin w wielu miejscach pokrywa się, a współpraca między psychiatrą i psychologiem daje dobre rezultaty w opiece nad pacjentami.

Jeżeli chodzi o rolę jaką spełnia psychiatra w procesie leczenia, to wbrew mocno zakorzenionym stereotypom nie „majstruje” on w umyśle swoich pacjentów, nie dokonuje ich przemiany, ani modyfikacji osobowości a staje się sojusznikiem w trudnej drodze uwalniania od cierpienia. Ten sojusznik to dziś nie tak jak kiedyś dozorca, autorytet występujący z pozycji naukowej wyższości, a partner użyczający wiedzy (medycznej i psychologicznej) i doświadczenia w procesie terapeutycznym współtworzonym wraz z pacjentem.

Pierwsza wizyta, czyli przekroczyć próg lęku i obaw

Dzięki osiągnięciom farmakoterapii i psychoterapii poszerza się znacznie obszar problemów natury psychicznej, którym medycyna może zaradzić. Należą do nich zarówno zaburzenia lękowe, nerwicowe, zaburzenia pourazowe, depresje, manie, schizofrenie, uzależnienia, parafilie, zaburzenia somatyczne, zaburzenia towarzyszące chorobom somatycznym itd. Poziom wiedzy na temat tych chorób znacznie wzrósł. Mimo tego wciąż istnieje ogromna bariera strachu i niepewności, gdy rozważana jest wizyta u psychiatry. Być może jest to spuścizna wieków przeszłych, w których los osób z zaburzeniami psychicznymi był losem wygnańców, skazanych na margines oraz zamieszkiwanie w oddzielonych, izolowanych od społeczności placówkach. Ludzi, których wyszydzano i wytykano palcami z powodu odmiennego i niezrozumiałego zachowania. Dziś wiemy, że takie patrzenia na człowieka cierpiącego z powodu zaburzeń psychicznych wynikało z głębokiej niewiedzy i lęku, który nie miał realnych przesłanek. W społeczeństwie XXI wieku, które czerpie wiedzę z najnowszych osiągnięć nauki, nie może być miejsca na tak krzywdzącą postawę.

Wizyta u psychiatry w wielu krajach uważana jest za standard. Tak jak w przypadku choroby serca udajemy się do kardiologa, tak w przypadku „choroby umysłu” udajemy się do psychiatry. Wiemy, że w przypadku zawału serca, choroby niedokrwiennej lub nadciśnienia potrzebujemy porady specjalisty, badań i leczenia nakierowanego na przyczynę. Podobnie jest z zaburzeniami psychicznymi, którym nie sposób samemu zaradzić - pacjent często nie dostrzega bowiem mechanizmów choroby, nie zna strategii postępowania, jakie można zastosować, ani dostępnych metod. Leczenie może się zacząć tylko wtedy, gdy pacjent pokona opór przed sięgnięciem po pomoc, bez tego proces wyjścia z choroby nie ruszy z miejsca.