Choroba Alzheimera – co ją powoduje?

Za całość obrazu chorobowego, u pacjentów cierpiących na tę postać otępienia, odpowiada postępujące uszkodzenie komórek nerwowych, będące efektem gromadzenia w nich nieprawidłowych strukturalnie białek (tzw. beta-amyloidu). Zmiany te są nieodwracalne i lokalizują się głównie w płatach skroniowych, czołowych oraz hipokampie. Podłoże choroby jak dotąd nie zostało jeszcze odkryte. Liczne badania z tego zakresu wskazują na istotny udział czynników genetycznych (choroba występuje częściej u krewnych pacjentów z wykrytym otępieniem alzheimerowskim, u osób z obecnym allelem e4 apolipoproteiny E oraz w rodzinach z przypadkami zespołu Downa) oraz środowiskowych (niedobory pokarmowe i braki witaminy C, E, B12, styl życia, mała aktywność intelektualna, przebyte w przeszłości schorzenia).

Początek choroby

Otępienie alzheimerowskie zazwyczaj ujawnia się po 65 roku życia (w rzadszych przypadkach przed 65 r. ż. – to tzw. postać o wczesnym początku), częściej u kobiet. Choroba atakuje podstępnie, a pierwsze objawy łatwo przeoczyć, gdyż nie różnią się zasadniczo od tych obserwowanych podczas naturalnego procesu starzenia układu nerwowego. Są to więc problemy z pamięcią krótkotrwałą (np. trudności w zapamiętaniu adresów, nazwisk, numerów telefonu, wypadanie pojedynczych słów, kłopoty w konstruowaniu dłuższych zdań). Chory uporczywie powraca do tych samych historii, zadaje te same pytania, gubi się w znanym otoczeniu, często także udaje się w bezcelowe, długie wędrówki. Jest to tzw. faza łagodna choroby Alzheimera, która trwa od 2 do 4 lat.

Kolejne fazy

Choroba postępuje w czasie, powodując znaczne ograniczenie samodzielnej egzystencji człowieka. Po fazie łagodnej pojawia się faza umiarkowana. U pacjenta dają się zauważyć objawy takie jak apraksja (trudności w wykonywaniu ruchów zamierzonych – trudnością staje się np. zapięcie guzików, uczesanie włosów, przewrócenie kartek w książce), agnozja (trudność w nazywaniu przedmiotów – pacjent częściej pokazuje przedmiot lub nazywa go opisowo, np.: cukier to jest "to do słodzenia napojów", a sól "to białe w słoiku na kredensie"), afazja (zupełna utrata mowy). Do powyższych dołączają się: trudne i przykre dla rodziny zmiany nastroju (nierzadko drażliwość, wybuchy agresji słownej i fizycznej) oraz kłopoty z rozpoznawaniem najbliższych. W końcowym etapie pacjent staje się niezdolny do samodzielnej egzystencji – wymaga stałej pomocy przy czynnościach fizjologicznych i całodobowej obserwacji. Nierzadko staje się z tego powodu pensjonariuszem zinstytucjonalizowanych placówek.