„Przyszyty do pigułki” czyli jak długo pacjent będzie musiał przyjmować leki?

Pacjenci niechętnie podchodzą do zażywania leków. Przyjmowanie leku jest bowiem dowodem na faktyczne istnienie zaburzenia, co dla niektórych (szczególnie dla pacjentów z brakiem poczucia choroby) jest trudne do zaakceptowania. Mogą się objawiać także, że będą na leki skazani do końca życia (np. uzależnią się), bądź , że leki zmienią ich myślenie oraz działanie (czyli staną się „innymi osobami”).

Na pytanie o czas, w jakim będzie koniczne przyjmowanie leku, trudno odpowiedzieć jednoznacznie. Zależy to od postawionego wcześniej rozpoznania, nasilenia objawów, skuteczności oddziaływania specyfiku na dany organizm (a jest to kwestia bardzo indywidualna), interakcji z innymi lekami oraz długości trwania choroby (czy jest to zaburzenie o charakterze ostrym, czy przewlekłym). Czasem jest to terapia kilkutygodniowa (np. w lekkich postaciach zaburzeń lękowych), kilkumiesięczna (np. w depresjach, gdzie minimum lecznicze wynosi od 6 do 12 miesięcy), bądź wieloletnia (np. w schizofrenii, zaburzeniach otępiennych, ciężkich postaciach depresji).

Rodzaje preparatów, drogi podania i mechanizmy działania

Leki stosowane w psychiatrii to grupa preparatów o różnych mechanizmach działania. Jedne preparaty blokują określony typ receptora (np. neuroleptyki stosowane w schizofrenii blokują receptor dopaminowy), inne zwiększają stężenie substancji przekaźnikowej (np. nowe preparaty przeciwdepresyjne zwiększają poziom serotoniny w mózgu), jeszcze inne hamują określone enzymy. Wykazują także różne efekty lecznicze: np. działają przeciwlękowo, przeciwpsychotycznie, nasennie, przeciwdepresyjnie, przeciwdrgawkowo, rozluźniająco. Zazwyczaj metabolizowane są w wątrobie, a usuwane przez nerki. Należy zawsze wspomnieć lekarzowi o schorzeniach tych narządów przed ustaleniem preparatu i dawki.

Leki psychotropowe występują w postaci proszków, tabletek, kapsułek, zastrzyków i czopków. Mogą więc być podawane doustnie, dożylnie, domięśniowo oraz doodbytniczo. Czas potrzebny do ich zadziałania zależny jest od drogi jaką je podajemy (najszybciej zaczynają działać leki podane dożylnie - bo już w kilka minut, wolniej domięśniowe, doustne i doodbytnicze). Dostępne są także tzw. „preparaty depot”, czyli o przedłużonym czasie uwalniania, które podaje się domięśniowo np. co 4 tyg. (przydatne u pacjentów, którzy mają problem z regularnością zażywania).

Co z efektami ubocznymi?

Efekty uboczne działania leków to, najczęstsza przyczyna jaką podają pacjenci, nie godząc się na podjęcie leczenia. Zazwyczaj nie mając własnych doświadczeń, opierają się na opiniach zasłyszanych, czasem zaglądają do Internetu, bądź ulotek itd. Są to zawsze niepewne źródła informacji. Nie powinno bazować się na doświadczeniach innej osoby, bo lek na każdego pacjenta działa nieco inaczej. W Internecie natomiast ciężko samodzielnie wyselekcjonować istotne informacje, podobnie jak w ulotce dołączonej do preparatu (producent wymienia całe spektrum objawów oraz oddziaływań z innymi substancjami, nawet te które występują niezwykle rzadko). Tymczasem nowe preparaty stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych wykazują coraz mniej niekorzystnych efektów, można je również z powodzeniem stosować u pacjentów obciążonych schorzeniami przewlekłymi. Warto pamiętać, że niektóre działania uboczne mają charakter przejściowy i mijają po pewnym czasie.

Na każdym etapie leczenia, można zadawać lekarzowi pytania odnośnie niepokojących nas działań leku. Lekarz znając historię choroby konkretnej osoby, z pewnością rozjaśni wiele wątpliwych kwestii.