2 lipca 1961 roku poważany pisarz Ernest Hemingway, w swoim domu w Ketchum, postanawia zakończyć swoje życie strzałem w głowę. Ma 62 lata, uznanie w świecie literatury, rodzinę i grono oddanych przyjaciół. Od tego momentu biografowie będą prześcigać się w stawianiu tez, tłumaczących desperacki krok literata.

Podobne pytania o przyczyny i możliwości zapobiegania samobójstwom pojawią się dwa lata później, gdy 11 lutego 1963 roku w londyńskim mieszkaniu, zostaje znaleziona martwa Sylvia Plath – wybitna amerykańska poetka. To jej trzecia próba samobójcza, tym razem śmiertelna.

Wśród przyczyn zgonów, samobójstwo plasuje się na jednej z czołowych pozycji. W Polsce około 5800 osób rocznie umiera śmiercią samobójczą, a 15 razy więcej podejmuje próby samobójcze. Jest to problem dotykający ogromnej części społeczeństwa, niestety w świadomości zbiorowej obarczony wieloma mitami. Najważniejszą rolę w przeciwdziałaniu samobójstwom przypisuje się rodzinie i osobom z otoczenia, stąd tak ważnym jest, aby wiedza o samobójstwie docierała do coraz szerszych kręgów.

„Kiedy biją na alarm” – czyli o czynnikach ryzyka popełnienia samobójstwa

Samobójstwem nazywamy świadome i zamierzone działanie, którego celem jest pozbawienie się życia. Jest to akt szczególnej desperacji, u podłoża którego prawie zawsze leżą złożone przyczyny. Czasem obserwacja i nieco wiedzy z tego zakresu umożliwiają uniknięcie tragedii. Najważniejszym jest rozpoznanie momentu, w którym ryzyko popełnienia samobójstwa jest duże.

Przy ocenie ryzyka samobójstwa warto zwrócić uwagę na takie niekorzystne czynniki jak:

• wiek: ryzyko znamiennie zwiększa się po 40 roku życia, choć ostatnio obserwuje się także wzrost liczby prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży;
• płeć: mężczyźni popełniają samobójstwo trzy razy częściej niż kobiety, natomiast kobiety częściej dokonują prób samobójczych (z których zostają odratowane);
• stan cywilny: osoby rozwiedzione, samotne lub owdowiałe są narażone na większe ryzyko;
• praca: nagła utrata pracy, długo trwające bezrobocie, bankructwo;
• związki międzyludzkie: konflikty, brak wsparcia ze strony otoczenia;
• rodzina: konflikty, rozpadające się więzi, kryzys w rodzinie, samobójstwo w rodzinie, utrata współmałżonka;
• zdrowie fizyczne: choroby przewlekłe, terminalne oraz przebiegające z silnymi dolegliwościami bólowymi;
• zdrowie psychiczne: szczególnie depresje, zaburzenia lękowe, schizofrenia, niektóre zaburzenia osobowości (np. osobowość borderline), uzależnienia od substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki), hazard, zaburzenia odżywiania;
• źródła wsparcia: izolacja społeczna, obojętność otoczenia na cierpienie.