Dla rozumienia reakcji bólowych ważne jest, aby poznać jeszcze dwa terminy: próg czucia bólu i próg tolerancji bólu. Ten pierwszy oznacza minimalne natężenie bodźca odczuwane jako ból (parametr ten zależny jest od budowy układu nerwowego i jest w miarę stały dla danej osoby). Natomiast próg tolerancji to maksymalne natężenie bodźca bólowego, który jest w stanie dana osoba znieść (na próg tolerancji bólu wpływa wiele czynników: osobowość, wcześniejsze doświadczenia związane z bólem, przekonania, ogólna kondycja psychiczna).

Osobowość a ból, czy istnieje jakiś związek?

Osobowość to dynamiczny obszar psychiczny, na płaszczyźnie którego rozgrywają się wszelkie interakcje ze światem; obejmuje sposoby reagowania, postrzegania i odpowiadania na docierające bodźce (także bodźce bólowe). Osobowość lękowa na ten przykład wiąże się z mniejszą tolerancją bólu, a zatem z silniejszym odczuwaniem go jako wyjątkowo przykrego i demobilizującego doświadczenia. Podobnie osoby, u których ujawnia się komponenta depresyjna, wykazują większą wrażliwość na doświadczanie bólu, a także hipochondrycy, którzy ból stawiają w centrum swojej uwagi. Wysoką tolerancję na ból częściej prezentują ludzie o stabilnej samoocenie, wyższym poczuciu kontroli, z nadzieją patrzący w przyszłość, którzy chorobę przyjmują jako rodzaj życiowego doświadczenia.

Waga doświadczeń wczesnodziecięcych

Mechanizmy naszych reakcji na różnego typu zdarzenia mają swoje źródło, w przeważającej części przypadków, w pierwszych latach życia. Negatywne doświadczenia z tego okresu (doświadczenia przemocy fizycznej, psychicznej, poczucie odrzucenia, lęku i niepewności, częste hospitalizacje, bolesne zabiegi u bardzo małych dzieci itd.) mogą znacząco wpływać na postawy, związane z odczuwaniem bólu. Warto także pamiętać, że małe dzieci uczą się spoglądać na świat oczami rodziców oraz reagować na niego, naśladując niejako postawy swoich najbliższych. Jeśli w sytuacjach kiedy dziecko doświadcza bólu, bądź cierpienia (także w wymiarze psychicznym) nie uzyska ze strony opiekuna wsparcia, poczucia bezpieczeństwa, spokoju i nie nauczy się uwalniać negatywnych emocji (bo ból zawsze niesie ze sobą emocjonalny ładunek); w przyszłości istnieje możliwość, że tolerancja bólu u niego będzie niska, a postawa nacechowana lękiem i niepewnością.