Wychowanie dziecka to poważne wyzwanie dla każdego rodzica. Przełomowym i jednocześnie trudnym okresem w życiu młodego człowieka jest dojrzewanie (ok. 14-19 r.ż.). Wtedy to w psychice nastolatka zachodzą liczne zmiany (w światopoglądzie, uczuciowości, budowaniu zaufania itd.). Jest to również okres zwiększonego narażenia młodego człowieka na wszechobecne używki; chodzi tu głównie o papierosy, alkohol, narkotyki.

Powody, dla których nastolatek sięga po narkotyki lub alkohol są różne. Najczęściej jest to obawa przed odrzuceniem ze środowiska znajomych, którzy są dobrze obeznani ze smakiem alkoholu, papierosów, marihuany, LSD, czy kokainy. Lecz nie zawsze jest to wpływ otoczenia. Tak jak życie dorosłe, również wiek dojrzewania zmusza do przeżywania rozmaitych rozterek; mają one w tym przypadku inny charakter, ale równie mocno oddziałują na psychikę dziecka. Są to np.: niepowodzenia w szkole, zawody miłosne, kompleksy związane z wyglądem, niska samoocena. Ale także potrzeba poczucia przynależności do grupy i chęć wkroczenia w dorosłość popychają młodych ludzi w nałogi.

Alkohol

Jest to najczęściej używana, a także najłatwiej dostępna substancja psychoaktywna. Z badań wynika, iż alkohol pije ponad 90% uczniów III klas gimnazjalnych. Etanol jest substancją spowalniającą procesy myślowe, obniżającą sprawność ruchową, zniekształcającą wrażenia wzrokowe i słuchowe. Poza tym nastolatek pod wpływem alkoholu narażony jest na ryzykowne zachowania, np.: bójki i rozboje uliczne, prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu, kontakty seksualne kończące się nierzadko nieplanowaną ciążą itp. Oczywiście alarmującym sygnałem dla rodzica będzie zobaczenie dziecka w stanie upojenia, ale nastolatki potrafią ukryć fakt upicia na imprezie i zdążyć wytrzeźwieć.

Jak jeszcze możemy rozpoznać, że dziecko nadużywa alkoholu? Naszą troskę i niepokój powinno wzbudzić: znalezienie przy dziecku (w torbie lub plecaku, w pokoju) alkoholu, zapach alkoholu w wydychanym powietrzu, chwiejność emocjonalna dziecka (choć jest to też charakterystyczna cecha dla wieku dojrzewania), problemy w szkole (zarówno w zachowaniu jak i pogorszenie wyników w nauce), problemy w domu (nieustanne przeciwstawianie się obowiązującym zasadom i bunt). Opuszczenie w nauce wynikać może zarówno z zaniedbań, ale także wskutek pogorszenia koncentracji i trudności skupienia uwagi. Także zmiana środowiska znajomych i obojętność wobec obowiązków, zmiana ubioru (niechlujstwo), niepunktualność – to sygnały alarmujące, iż dzieje z naszym dzieckiem coś niepokojącego.

Czy istnieje sposób, aby skutecznie ochronić dziecko przed popadnięciem w nałóg alkoholowy? Przede wszystkim szczera rozmowa oparta na stosunkach partnerskich powinna być podstawą w relacjach z dzieckiem. Nasza rola jako rodziców jest tu ogromna. Pomimo „buntowniczego wieku” i wrażenia, jako że nasze dziecko nas nie chce słuchać, tak naprawdę ono doskonale obserwuje i analizuje nasze zachowania jako rodziców. Nawet jeśli się buntuje i sprzeciwia, to i tak jesteśmy dla niego wzorcem postępowania. Sami więc nie nadużywajmy alkoholu w domu, nie opowiadajmy zakrapianych alkoholem śmiesznych historii z życia, starajmy się nie przedstawiać alkoholu jako środka na stres czy problemy oraz nie wsiadajmy za kierownicę nawet po wypiciu dopuszczalnej porcji alkoholu.