Dalekowzroczność (inaczej nadwzroczność, hyperopia), której istotą jest powstawanie obrazu za siatkówką, zamiast na niej – jest drugą po krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcji.

Układ optyczny oka składa się z wielu elementów, a każdy z nich pełni określoną funkcję. Aby powstał prawidłowy obraz na siatkówce, promienie przechodzące przez poszczególne ośrodki i elementy załamujące w oku, muszą działać bez zarzutu. Przyczyną nadwzroczności jest zbyt krótka gałka oczna. Dokładniej mówiąc, skrócony jest jej wymiar przednio-tylny i promienie wpadające równolegle do oka, skupiają się nieprawidłowo w ognisku położonym za siatkówką (rysunek poniżej).

 

Typy

Nadwzroczność fizjologicznie występuje u noworodków i małych dzieci. Wraz ze wzrostem dziecka, długość gałki ocznej normuje się ok. 6-8 r. ż., prawidłowo osiągając długość 24mm. Poza tym dzieci mają bardzo dobrze wykształconą zdolność nastawczą oka, czyli tzw. akomodację. Jest to mechanizm, w którym następuje spadek napięcia więzadełek Zinna (elementów oka, podtrzymujących soczewkę). Soczewka staje się wówczas bardziej wypukła, a przez to rośnie jej zdolność skupiająca promieni, biegnących z bliskich odległości. Nadwzroczność kompensowana zdolnością akomodacji oka nazywana jest „utajoną”. Z reguły po 25 r. ż. dalekowzroczność ujawnia się w ponad w połowie przypadków, natomiast po przekroczeniu 45 r. ż. postępuje na tyle, że zdolność akomodacji nie wystarcza do poprawnego widzenia.

Warto w tym miejscu wspomnieć też o starczowzroczności. U seniorów dochodzi do utraty zdolności akomodacyjnych oka, a soczewka staje się mniej podatna na odkształcenia. W wyniku tego oko wraz z wiekiem staje się dalekowzroczne. Często widać to w momencie, kiedy czytając książkę, seniorzy odsuwają ją dalej od siebie. Znane jest też powiedzenie, iż na starość zaczyna „brakować ręki”, gdyż aby poprawić ostrość widzenia, należy odsuwać przedmioty na coraz to większą odległość. Ten stan rzeczy ma też i swoiste zalety, gdyż u osób, które przez całe życie cierpiały na nieznaczną krótkowzroczność, następuje samoistna korekcja wzroku w stronę przeciwną. Wyróżniamy osobno również tzw. nadwzroczność starczą. Powstaje w związku z zmniejszeniem współczynnika załamywania ośrodków optycznych oka (głównie rogówki i ciała szklistego).

Objawy i korekcja

Dalekowzroczność będzie się objawiać prawidłową ostrością widzenia przedmiotów położonych dalej oraz zamazaniem obrazu bliższego. Dalekowidze muszą w zależności od nasilenia wady, bardziej lub mniej wytężać wzrok, aby poprawić ostrość widzenia do bliży. Może to utrudniać wykonywanie codziennych czynności, a nie leczona dalekowzroczność niesie ryzyko powstania zeza. Do korekcji dalekowzroczności używa się soczewek okularowych. Są to soczewki wypukłe, czyli skupiające (tzw. „plusy”). Korekcja nadwzroczności soczewką wypukłą przedstawiona jest na poniższym rysunku.

 

Soczewki okularowe u dzieci powinny być wykonane w materiału nietłukącego. Bardzo ważne jest też odpowiednie dobranie oprawek, gdyż dzieci nie mają wykształconego grzbietu nosa. Żeby utrzymać tzw. centrum optyczne szkła (na wprost źrenicy) oraz prawidłową odległość soczewki od rogówki najlepiej wybierać okulary z miękkimi zausznikami.

Ze względu na wygodę, powszechnie stosowane do korekcji dalekowzroczności są soczewki kontaktowe. Dostępna jest szeroka ich gama, w zależności od materiału wykonania, możliwego czasu noszenia ciągłego (bez zdejmowania na noc). Jeśli są używane zgodnie z zaleceniami, nie powinny być przyczyną żadnych powikłań, w przeciwnym razie mogą wystąpić: zakażenia rogówki, odczyny alergiczne, otarcia nabłonka rogówki czy nawet owrzodzenia rogówki.

Wadę dalekowzroczności (także inne wady refrakcji) trwale usuwa się za pomocą chirurgii laserowej. Niezwykła dokładność cięcia laserem odpowiednio modeluje rogówkę, tak aby promienie przez nią przechodzące, ogniskowały się prawidłowo na siatkówce. Jak każdy zabieg chirurgiczny, niesie on ze sobą ryzyko powikłań. Decyzję o poddaniu się operacji należy jednak przemyśleć. Zabieg może bowiem na zawsze pomóc nam pozbyć się wady, ale z drugiej strony istnieją o wiele bezpieczniejsze metody korekcji, jak okulary czy soczewki kontaktowe.