O krzywicy myślimy wówczas, gdy w okresie intensywnego wzrostu kości (czyli w dzieciństwie), dochodzi osłabienia stopnia jego mineralizacji. Powstające wówczas wady w budowie szkieletu utrwalają się i pozostają na całe życie. Dlatego tak ważne jest wczesne zapobieganie krzywicy, nie dopuszczając do warunków sprzyjających jej powstaniu.

Trójka wspaniałych: wapń, fosfor i witamina D

Najczęściej krzywica jest spowodowana niedoborem witaminy D w organizmie. Witamina ta jest niezbędna do prawidłowego wchłaniania wapnia i fosforanów w jelicie, a także zwiększania wchłaniania zwrotnego fosforanów w kanalikach nerkowych. W związku z tym niedostateczna ilość witaminy D prowadzi do hipokalcemii, czyli niedoboru wapnia w organizmie (a to właśnie wapń i fosfor wspólnie są niezbędne do prawidłowej przebudowy kości). Kiedy poziom wapnia w surowicy krwi jest za niski, wówczas gruczoły przytarczyczne uwalniają parathormon (PTH) (który ma na celu m.in. mobilizację wapnia i fosforu z kości). W wyniku tego, poziom wapnia we krwi podnosi się, ale poziom fosforu jest nadal niski, taka sytuacja uniemożliwia prawidłową mineralizację kości, przez co stają się one podatne na urazy. Wapń oprócz tego, że jest ważnym elementem budulcowym kości, znajduje się we wszystkich komórkach organizmu człowieka i bierze udział w takich procesach jak krzepnięcie krwi, skurcz mięśni czy przekaźnictwo nerwowe i dlatego najmniejsze nawet wahania poziomu wapnia we krwi, muszą być szybko równoważone przez organizm.

Jakie są objawy krzywicy?

Krzywica najczęściej pojawia się w przedziale wiekowym: między trzecim miesiącem, a drugim rokiem życia dziecka. Pierwszym objawem jest rozmiękanie kości czaszki w okolicy potylicznej i ciemieniowej. Kości stają się miękkie, podatne na ucisk niczym piłeczka pingpongowa, co z czasem doprowadza do spłaszczenia potylicy. Kość czołowa czaszki ulega natomiast pogrubieniu, co wraz ze spłaszczeniem potylicy daje obraz tzw. „czaszki kwadratowej”. Deformacji ulega również klatka piersiowa przyjmując kształt klatki „lejkowatej” (mostek jest cofnięty do środka, zagłębiony niczym lejek), lub „ptasiej” (mostek jest wysunięty do przodu). Pojawia się zgrubienie żeber na granicy kostno-chrzęstnej zwane różańcem krzywiczym, bruzda Harrisona, czyli wklęśnięcie żeber w miejscu przyczepu przepony. Gdy dziecko zaczyna chodzić, rozwijają się patologiczne skrzywienia kręgosłupa, „pająkowatość” kończyn dolnych (czyli charakterystyczne ich wygięcie), płaskostopie, kolana koślawe i szpotawe. Mogą wystąpić ponadto: opóźnione zarastanie ciemiączka, opóźnione wyrzynanie zębów mlecznych, czy spłaszczenie miednicy. Nasady kości długich ulegają znacznemu pogrubieniu tworząc tzw. bransolety krzywicze. Tzw. brzuch krzywiczy (rozlany, słabo napięty brzuszek) to efekt obniżonego napięcia mięśniowego w przebiegu krzywicy.

Aby potwierdzić rozpoznanie krzywicy niezbędne są badania laboratoryjne, w których stwierdza się:

• stężenie wapnia w surowicy na dolnej granicy normy,
• obniżenie stężenia fosforanów w surowicy,
• podwyższoną aktywność fosfatazy alkalicznej (enzymu odpowiadającego za przebudowę kości),
• podwyższone stężenie parathormonu (PTH) w surowicy,
• zwiększone wydalanie fosforanów w moczu,
• niskie stężenie aktywnej witaminy D w surowicy.