Zakażenie układu moczowego to obecność drobnoustrojów w drogach moczowych. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn bólu w lędźwiach i w podbrzuszu. Dolegliwość w większości przypadków dotyka dzieci, a w szczególności dziewczynek. Wymaga ona dokładnej diagnostyki i nierzadko długotrwałego specjalistycznego leczenia.

Zakażenia układu moczowego (ZUM) to grupa schorzeń, których wspólną cechą jest obecność drobnoustrojów w układzie moczowym. W przeważającej części ZUM dotyczy dziewczynek i kobiet (wśród dzieci ZUM stanowią najczęstszą przyczynę chorób infekcyjnych). Związane jest to z bliskim sąsiedztwem ujścia cewki moczowej, przedsionka pochwy i odbytu.

Co wywołuje ZUM?

Za większość zakażeń dróg moczowych odpowiadają bakterie Gram-ujemne, z czego najczęściej, bo w ponad 80-90% pałeczka okrężnicy (Escherichia coli). U młodych chłopców przyczyną ZUM mogą być pałeczki odmieńca (Proteus mirabilis), a u kobiet aktywnych seksualnie Staphylococcus saprophiticus. Osoby hospitalizowane mogą być narażone na szczepy bardzo zjadliwych i opornych na leki bakterii z grupy Pseudomonas Aeruginosa. Niemal 15% wszystkich zakażeń dróg moczowych stanowią grzyby (najczęściej z rodziny Candida). W większości przypadków wyizolowuje się je od osób chorych na cukrzycę, z założonym cewnikiem do pęcherza, leczonych antybiotykami, a przede wszystkim u chorych przyjmujących leki immunosupresyjne (np. po transplantacjach). Rzadkimi czynnikami wywołującym zakażenia oraz stany zapalne dróg moczowych są wirusy (głównie opryszczki (Herpes Simplex)), które prawie wyłącznie przenoszone są drogą kontaktów seksualnych.
---pagebreak--
Rodzaje ZUM

W warunkach prawidłowych drogi moczowe są jałowe. Wyjątek stanowi ich końcowy odcinek, czyli ujście cewki moczowej, gdzie mogą bytować mikroorganizmy, będące częścią naturalnej, fizjologicznej flory bakteryjnej człowieka. Należą do nich gronkowce koagulazoujemne (Staphylococcus epidermidis), pałeczki pochwowe (Haemophilus vaginalis), czy pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus). Każda obecność bakterii w drogach moczowych (poza wspomnianym końcowym odcinkiem) jest stanem nieprawidłowym. Jednakże dopiero stwierdzenie tzw. bakteriomoczu znamiennego stanowi kryterium rozpoznania zakażenia układu moczowego. Bakteriomocz znamienny to stan, kiedy w badaniu ogólnym moczu (mocz pobrany do jałowego pojemniczka, z tzw. środkowego strumienia, po uprzednim umyciu ujścia cewki moczowej) stwierdza się co najmniej 10⁵ kolonii bakterii w mililitrze badanej próbki. Jeżeli przypadkowemu wykryciu takiego stanu, nie towarzyszą żadne objawy chorobowe, takie jak: ból, pieczenie przy oddawaniu moczu, częste oddawanie moczu, czy gorączka, mówimy wtedy o bakteriomoczu bezobjawowym.

Zakażenie układu moczowego może przebiegać także pod kilkoma innymi postaciami. Niepowikłanemu zapaleniu pęcherza moczowego poza stwierdzonym bakteriomoczem może towarzyszyć ból i pieczenie w trakcie oddawania moczu, częste oddawanie moczu, ból w trakcie uciskania podbrzusza, a także krwiomocz. Nawracające zapalenie pęcherza moczowego to stan, który może dotyczyć nawet 30% kobiet aktywnych seksualnie. Objawy podobne są jak w niepowikłanym zapaleniu pęcherza moczowego. Następstwem infekcji wstępującej dróg moczowych (bakterie mają zdolność do przemieszczania się wzdłuż moczowodu) wywołanej np. przeszkodą w odpływie moczu jest niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Może ono przebiegać podobnie jak niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego z towarzyszącymi bólami brzucha i pleców w okolicy lędźwiowej oraz gorączką powyżej 38^oC, jak również pod postacią ciężkiego, uogólnionego zakażenia tzw. urosepsy. Osoby płci męskiej, kobiety w ciąży, a także chorzy na cukrzycę, czy kamicę moczową mogą predysponować do wystąpienia powikłanej postaci zakażenia układu moczowego. Jego przebieg może być od łagodnego, podobnego do niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego, aż do ciężkiej postaci urosepsy.