Większość ludzi krępuje się mówić o schorzeniach odbytu i problemach z nimi związanych. Jednak późne zdiagnozowanie problemu tylko pogarsza sprawę, często prowadząc nawet do śmierci pacjenta.

Jak objawiają się choroby końcowego odcinka układu pokarmowego? To przede wszystkim krwawienia z odbytu, ból, swędzenie, uczucie niecałkowitego wypróżnienia, biegunki i zaparcia. Zmienia się także rytm wypróżnień, wygląd stolca, pojawiają się guzki, narośla, rany. Wśród chorób tej okolicy ciała najbardziej znane są żylaki i nowotwór odbytu. Warto wiedzieć, że są jeszcze inne: przetoki, szczeliny i zapalenia odbytu.

Hemoroidy – choroba otyłych i siedzących

Najczęstszą dolegliwością proktologiczną, dotykającą co trzeciego Polaka, są żylaki odbytu, zwane hemoroidami. Objawiają się zwykle krwawieniem i pieczeniem, a w fazie zaawansowanej choroby – wypadaniem żylaków podczas wysiłku lub wypróżniania.

Kim jest statystyczny posiadacz guzków krwawniczych? To kobieta po pięćdziesiątce, spędzająca dzień w pozycji siedzącej, nieuprawiająca sportów, preferująca czekoladki zamiast marchewki. Lekko otyła, skarżąca się na zaparcia. Hemoroidy u kobiet pojawić się mogą już wcześniej – w ciąży lub po porodzie.

Żylaki można leczyć chirurgicznie oraz inwazyjnymi zabiegami nieoperacyjnymi, tj. fotokoagulacją, krioterapią, skleroterapią. Maści, kremy i czopki przynoszą ulgę, jednak nie zastąpią wizyty u lekarza.

Zmiana trybu życia to najprostszy sposób, by zapobiec żylakom, a nawet wyleczyć te we wczesnej fazie. Podstawą jest ruch i dieta bogata w błonnik oraz duża ilość płynów.

Szczeliny, przetoki i infekcje

Kiedy wśród głównych dolegliwości pacjent wymienia ból, zwłaszcza towarzyszący defekacji, pieczenie odbytu, rzadko natomiast krwawienie – można podejrzewać, że przyczyną jest szczelina odbytu, czyli płytkie, wąskie pęknięcie błony śluzowej kanału odbytu powstałe podczas dużego wysiłku, będące zwykle efektem urazu mechanicznego, zaparć lub stosunków analnych.

Podobne objawy charakterystyczne są też dla przetoki odbytu. Jest to wąski kanał wysłany ziarniną, mający wewnętrzne ujście w kanale odbytu, a zewnętrzne na powierzchni skóry. Oprócz bólu i pieczenia występuje permanentny lub czasowy wyciek ropny i towarzyszący mu przykry zapach. Przetoka odbytu tworzy się zwykle w wyniku przebicia się na powierzchnię skóry lub nieprawidłowego nacięcia ropnia okołoodbytniczego. Ropnie powstają na skutek zakażenia gruczołów odbytowych Hermanna. Podobnie jest z przetokami, ale te mogą pojawić się też jako powikłanie choroby Leśniowskiego-Crohna.

Metodą leczenia ropni jest ich nacięcie, przetoki również wymagają leczenia chirurgicznego. W przypadku szczeliny odbytu w pierwszej fazie zaleca się unikanie podrażniania zmienionego miejsca, dbanie o regularne wypróżnienia, dietę bogatowłóknikową, przestrzeganie zasad higieny. Prowadzi to zwykle do samoistnego wygojenia rany. Czasem nieodzowne jest wykonanie zabiegu polegającego na wycięciu szczeliny. Decyzję w tej sprawie podejmuje oczywiście lekarz.

Każda z dolegliwości w różnych stadiach i na kolejnych etapach leczenia może wymagać leków: przeciwzapalnych i przeciwbólowych, zmiękczających stolec, przeczyszczających. Pomocne będą też maści ułatwiające gojenie i nasiadówki ziołowe. Przy infekcyjnym zapaleniu odbytu na skutek wirusów, bakterii i alergii leczenie polega na stosowaniu odpowiednich do przyczyny leków.

Inne choroby objawiające się bólem w okolicy odbytu to zapalenie gruczołu krokowego, macicy, ropień jajowodu, endometrioza. Pamiętać należy też o bólu pourazowym (np. kości guzicznej) i związanym ze zwyrodnieniem odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.