Drogi moczowe w potocznym myśleniu mężczyzn obejmują dolne drogi moczowe. Znacznie rzadziej pod uwagę brane są nerki, być może dlatego, że nie są widoczne na zewnątrz, a wiele z ich schorzeń przebiega początkowo bezobjawowo. Tymczasem warto o nich pamiętać, a co ważniejsze - dbać o nie.

Wiele chorób nerek nie daje żadnych objawów, aż do pojawienia się poważnych szkód. Tym ważniejsze jest, aby zrozumieć pracę swoich nerek, nauczyć się współpracy z lekarzem, wcześnie zauważać problemy i - przede wszystkim - umieć zachować w zdrowiu te ważne życiowo narządy.

Budowa normalnej nerki

Dwie nerki znajdują się głęboko w tylnej części jamy brzusznej, po obu stronach kręgosłupa, tuż poniżej ostatniego żebra. Każda z nich ma około 4,5 centymetra długości, waży mniej więcej 140 gramów i zawiera ponad milion jednostek funkcjonalnych, zwanych nefronami. Nefron składa się z kłębuszka nerkowego i cewki. Kłębuszki działają jak małe filtry. Krew przepływa przez kłębuszki, które zatrzymują w krwioobiegu krwinki i duże cząsteczki, takie jak białka, jednocześnie umożliwiając przechodzenie płynu i małych cząsteczek do kanalików.

Gdy płyn przepływa przez kanaliki, większa jego część jest wchłaniana z powrotem do krwiobiegu. W zależności od potrzeb organizmu, kanaliki mogą także wchłaniać drobne cząsteczki, takie jak jony sodu i potasu. Kanaliki łaczą się, tworząc kanaliki zbiorcze. W tym momencie skoncentrowany płyn posiada wszystkie cechy moczu. Mocz trafia następnie do miedniczek nerkowych, a z nich do moczowodu, długiej rury mięśniowej doprowadzającej mocz do pęcherza.

Pęcherz gromadzi mocz, dopóki nie będziesz gotowy do jego oddania. U mężczyzn jest jeszcze ostatnia przeszkoda - cewka moczową, która odprowadza mocz na zewnątrz przez penis, przechodzi przez gruczoł krokowy, gdzie może być zaciskana w razie przerostu jego tkanki, co utrudnia przepływ.

Normalna czynność nerek

Głównym zadaniem nerki jest eliminowanie odpadów. Choć są małe, nerki dostają ponad 20 procent przepływu krwi w organizmie. Każdego dnia około 190 litrów przesącza się przez kłębuszki nerkowe – powtórnie wchłaniane jest mniej więcej 188, ale 1-2 litry które stają się moczem zawierają produkty przemiany metabolicznej, w tym kreatyninę, mocznik i różne kwasy. Przy niewydolności nerek produkty te gromadzą się we krwi, powodując zmęczenie, osłabienie, utratę apetytu, zaburzenia funkcji umysłowych, zaburzenia snu, świąd i kurcze mięśni. W końcowym stadium niewydolności nerek pojawiają się drgawki i inne problemy, prowadząc ostatecznie do śmierci.

Zdrowe nerki uwalniają organizm od naturalnych odpadów, mogą też usuwać toksyczne związki chemiczne. Przez nerki jest usuwanych z organizmu także wiele leków, dlatego lekarze są bardzo ostrożni przepisując odpowiednie dawki osobom z chorobami nerek. Ponieważ z wiekiem nerki funkcjonują coraz słabiej, podobne środki ostrożności stosuje się u zdrowych seniorów.

Oczywiście nerki regulują również równowagę płynową. Jeśli jesteś odwodniony, objętość moczu jest niska, gdyż nerki odzyskują tyle wody, ile to możliwe, pozostawiając ciemny, skoncentrowany mocz. Z drugiej strony, gdy przyjmujesz za dużo płynów, mocz będzie bezbarwny i będzie go dużo - nerki pozbywają się nadmiaru wody. Nerki regulują także stężenie sodu i potasu, utrzymując ich normalny poziom mimo dużych wahań związanych z  przyjmowaniem tych związków z jedzeniem i piciem.

Nerki odgrywają też ważną rolę w regulacji ciśnienia krwi. Po pierwsze wydalanie nadmiaru sodu (soli) i wody pomaga zapobiec wzrostowi ciśnienia krwi. Ponadto nerki wytwarzają reninę, hormon, który pomaga regulować zwężenie tętnic, a tym samym ciśnienie krwi. Ale o ile zdrowe nerki pomagają zachować normalne ciśnienie krwi, chore nerki mogą spowodować nadciśnienie. To wzajemny związek, ponieważ nadciśnienie tętnicze jest jedną z głównych przyczyn chorób nerek.

Zdrowe nerki wytwarzają również erytropoetynę, hormon, który pobudza produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym. Chore nerki produkują mniej tego hormonu, dlatego niedokrwistość zawsze towarzyszy niewydolności nerek.

Należy pamiętać, że zdrowe nerki są potrzebne, by przekształcić witaminę D do postaci biologicznie czynnej. Aktywna witamina D jest potrzebna między innymi do wchłaniania wapnia z pożywienia i utrzymania silnych kości. Bez odpowiedniego leczenia u pacjentów z niewydolnością nerek często rozwijają się choroby kości.