Drogi moczowe w potocznym myśleniu mężczyzn obejmują dolne drogi moczowe. Znacznie rzadziej pod uwagę brane są nerki, być może dlatego, że nie są widoczne na zewnątrz, a wiele z ich schorzeń przebiega początkowo bezobjawowo. Tymczasem warto o nich pamiętać, a co ważniejsze - dbać o nie.

Monitorowanie czynności nerek

Dla lekarza najprostszym sposobem, aby ocenić czynność nerek, jest sprawdzenie poziomu zbędnych produktów przemiany materii we krwi. Najczęściej wykonywane badanie mierzy stężenie kreatyniny i azotu mocznikowego (BUN) we krwi. Jednak nerki mają ogromne zdolności rezerwowe – osoby z jedną zdrową nerką czują się doskonale i mogą mieć normalny poziom kreatyniny – rośnie on dopiero przy znacznym zmniejszeniu czynności nerek.

Aby wcześnie wykryć choroby nerek, lekarze mogą monitorować klirens kreatyniny. Do niedawna wymagało to 24-godzinnej zbiórki moczu i badania krwi. Ale są wzory, które pozwalają wyliczyć klirens kreatyniny w oparciu o wyniki badań krwi oraz wiek pacjenta, masę ciała i płeć. Wynikiem jest oszacowanie wielkości filtracji kłębuszkowej (GFR).

Proste badanie moczu pozwala wykryć krwawienia i zakażenie; badanie przy użyciu mikroskopu może potwierdzić te wyniki, czasami wykonuje się posiew lub inne badania dodatkowe. Ale najważniejsze jest sprawdzenie obecności białka (proteinuria).

Zdrowe kłębuszki pozwalają wodzie przechodzić do moczu, ale powstrzymują duże cząsteczki białka. Gdy kłębuszki są uszkodzone, pozwalają na utratę z moczem białka występującego we krwi - albuminy. Duże ilości białka można wykryć prostym testem paskowym, ale przy niewielkich ilościach (mikroalbuminuria) potrzebna jest specjalistyczna analiza. Stosunek zawartości albuminy do kreatyniny powyżej 30 jest nieprawidłowy, dwa lub więcej nieprawidłowe wyniki w okresie trzech miesięcy wskazują na przewlekłą chorobę nerek.

Badania obrazowe to trzeci główny sposób oceny nerek. Dawniej wykonywało się urografię, która wymagała wstrzyknięcia środka kontrastującego, by radiolog mógł ocenić wydzielanie kontrastu przez nerki na zdjęciach rentgenowskich. Tańsze i mniej ryzykowne dla pacjenta badanie USG dostarcza podobnych informacji szybciej. Dokładniejszy obraz dają tomografia komputerowa (CT) i rezonans magnetyczny (MRI).

Jeśli masz więcej niż 60 lat lub jeden albo więcej czynników ryzyka, powinieneś co roku mieć wykonywane badania krwi i moczu w celu oceny nerek.

Kto choruje na nerki?

Zaburzenia funkcjonowania nerek rozwijają się u każdego, kto żyje wystarczająco długo. U zupełnie zdrowych ludzi po czterdziestce GFR obniża się o 1 procent rocznie z maksimum na poziomie 120 do 130 ml/min. Związany z wiekiem spadek wydaje się nieco szybszy u mężczyzn niż kobiet, ale jeśli dbamy o zdrowie, nie daje to o sobie znać.

Jest wiele czynników ryzyka - przewlekłe choroby nerek w rodzinie, niski poziom dochodów i wykształcenia, wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, łagodny rozrost stercza, kamienie nerkowe, zakażenia dróg moczowych, nowotwory, choroby autoimmunologiczne, choroby przyzębia, działanie niektórych leków lub toksyn, nieprawidłowy poziom cholesterolu, otyłość, zwłaszcza otyłość brzuszna, narażenie na dym tytoniowy.