Drogi moczowe w potocznym myśleniu mężczyzn obejmują dolne drogi moczowe. Znacznie rzadziej pod uwagę brane są nerki, być może dlatego, że nie są widoczne na zewnątrz, a wiele z ich schorzeń przebiega początkowo bezobjawowo. Tymczasem warto o nich pamiętać, a co ważniejsze - dbać o nie.

Ochrona nerek

Około dwóch trzecich wszystkich przypadków przewlekłej choroby nerek spowodowanych jest nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą. Dlatego decydujące znaczenie mają kontrola ciśnienia krwi i poziomu cukru we krwi.

Nadciśnienie tętnicze często pozostaje nierozpoznane, a jeśli nawet zostanie wykryte, często nie jest odpowiednio kontrolowane. Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze jest główną przyczyną zawału serca, udaru mózgu i utraty wzroku, a także przewlekłej choroby nerek.

Za normalne uważane jest ciśnienie krwi poniżej 120/80 mm słupa rtęci (mm Hg), pomiędzy 120/80 i 139/89 to ciśnienie wysokie prawidłowe, zaś ciśnienie 140/90 i wyższe wskazują na nadciśnienie tętnicze. Jeśli jesteś zdrowy, upewnij się, że średnie ciśnienie zwykle jest poniżej 140/90. Ale jeśli masz cukrzycę, choroby nerek lub miażdżycę (choroba wieńcowa, choroba, tętnic obwodowych), ciśnienie powinno być niższe niż 130/80. W przypadku pacjentów z wysokim poziomem białka w moczu należy dążyć do 125/75.

Wszyscy powinniśmy przyjąć przyjazny dla ciśnienia krwi styl życia z ograniczeniem soli (poniżej 1500 mg na dobę dla osób z wysokim ciśnieniem krwi, chorobami nerek oraz wszystkich w średnim wieku i starszych; poniżej 2.300 mg na dobę u innych), umiarkowanymi ćwiczeniami fizycznymi (jak chodzenie przez 30 minut dziennie), kontrolą masy ciała (ograniczenie kalorii i ćwiczenia fizyczne) oraz ograniczenie spożycia alkoholu (od jednego do dwóch drinków dziennie). Wiele osób potrzebuje jednak leków moczopędnych, inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI), blokerów receptora angiotensyny (ARB), blokerów kanałów wapniowych, a być może beta-blokerów. Szczególnie  
przydatne do ochrony nerek zagrożonych cukrzycą są ACEI i ARB oraz dwa blokery kanałów wapniowych (diltiazem i werapamil). Oczywiście najlepiej zapobiec rozwinięciu się cukrzycy kontrolując masę ciała, ćwicząc i stosując dietę.

Wszyscy chorzy na cukrzycę powinni być regularnie badani w kierunku mikroalbuminurii. Nawet przy braku nadciśnienia, jeśli w ich moczu jest białko, powinni otrzymywać ACEI lub ARB. Badania sugerują również, że statyny mogą zmniejszać poziom białka w moczu i spowalniać postęp przewlekłej choroby nerek.

Dieta z ograniczeniem białka wydaje się opóźniać niewydolności nerek i zgon u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką chorobą nerek. Wycofanie czerwonego mięsa z diety chorych na cukrzycę zmniejsza albuminurię, a jedzenie ryb wydaje się mieć działanie ochronne. Zalecane spożycie białka nie powinno przekraczać 56 gramów dziennie. Napoje typu cola mogą zawierać za dużo fosforu – nawet dla zdrowych nerek ich częste spożycie bywa szkodliwe. Alkohol w umiarkowanych dawkach nie zwiększa ryzyka u zdrowych osób.

Leki

Pewne leki mogą chronić zagrożone nerki, ale nie ma uniwersalnych środków „dla wszystkich”. Natomiast ograniczenie stosowania niektórych leków może zmniejszyć ryzyko zachorowania. Niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki przeciwbólowe bez recepty, zwłaszcza stosowane długotrwale w dużych dawkach, są jednymi z głównych podejrzanych. Wszyscy pacjenci z chorobą nerek wymagają szczególnej uwagi jeśli chodzi o dobór leków i ich bezpieczne stosowanie.

Styl życia

To, co dobre dla reszty ciała, powinno być dobre i dla nerek. Regularne ćwiczenia fizyczne, kontrola masy ciała, zaprzestanie palenia są ważne, aby chronić nerki.

Nerki i serce

Chociaż serce i nerki grają w organizmie bardzo różne role, są ze sobą ściśle powiązane – choroby serca sprzyjają chorobom nerek i odwrotnie. Pewien ekspert nazwał choroby serca i nerek „fatalnymi bliźniakami”. Dbając o nerki, dbasz o swoje serce.

Choroba nerek sprzyja chorobom układu krążenia – jak zawał serca, niewydolność serca, choroba tętnic obwodowych, choroba tętnic szyjnych i zakrzepica żył głębokich. Według holenderskich badań spadek GFR o każde 10 ml/min związany jest z 32-procentowym wzrostem ryzyka zawału serca. Gwałtowny spadek GFR wskazuje na podwyższone ryzyko zgonu z powodu choroby układu krążenia.

Inny objaw choroby nerek, białko w moczu, mocno wskazuje na ryzyko chorób serca. Nawet wczesna mikroalbuminuria, obecność małych ilości białka w moczu, wiąże się z podwyższonym ryzykiem. Im więcej białka w moczu, tym większe ryzyko.

Cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu przyczyniają się do chorób zarówno nerek, jak i serca, ale nawet gdy te czynniki są brane pod uwagę, choroby nerek są ryzykowne dla serca. Być może choroba nerek upośledza zdolność organizmu do regulowania funkcji naczyń krwionośnych, co z kolei odbija się na sercu.

Perspektywy

Nerki zajmują się nie tylko usuwaniem odpadów z moczem. Odgrywają również dużą rolę w regulacji stanu naczyń krwionośnych i ciśnienia krwi, pobudzają produkcję czerwonych krwinek, zajmują się metabolizmem witaminy D i wapnia. Choroby nerek występują powszechnie, co często prowadzi do anemii, nadciśnienia tętniczego i chorób kości. Zwiększają również ryzyko chorób serca i przedwczesnej śmierci. Choroby nerek są uleczalne, dializa lub przeszczep może pomóc pacjentom ze schyłkową niewydolnością nerek. Mimo to najlepsze jest zapobieganie.