Źródło zakażenia pojawia się najczęściej w nerce, a wywołane jest krwiopochodnym wysiewem prątków gruźliczych. Choroba początkowo rozwija się w stanie ukrytym, nie manifestuje objawów czy dolegliwości, które pozwoliłyby wykryć ją we wczesnym stadium.

Gruźlica nerek

Pierwszymi, nie sugerującymi jeszcze gruźlicy nerek objawami mogą być nawracające stany podgorączkowe bądź gorączkowe oraz ogólne osłabienie, początkowo bez żadnych objawów ze strony układu moczowego. Z czasem mogą dołączać się objawy sugerujące zapalenie cewki moczowej i pęcherza (częste, bolesne i w skąpych ilościach oddawanie moczu) bądź niespodziewany krwiomocz, poprzedzony niekiedy pobolewaniami lub bólami w okolicy lędźwiowej.

Rozpoznanie. Podejrzenie gruźlicy w układzie moczowym i konieczność badań w tym kierunku (zwykłe i specjalistyczne badanie bakteriologiczne moczu wraz z hodowlą i próbą biologiczną) nasuwają uporczywie nawracające (nie znajdujące innego uzasadnienia) objawy nieżytu pęcherza moczowego z okresowym krwiomoczem lub białkomoczem. Ostateczne ustalenie tego typu klinicznego rozpoznania wymaga dalszych specjalistycznych badań diagnostycznych.

Przebieg morfologicznych zmian gruźliczych w nerce jest podobny do występujących w pierwotnym ognisku płucnym. Po wytworzeniu się martwicy serowatej w ognisku nacieku może ona przedostać się do dróg moczowych i wraz z moczem na zewnątrz. Stąd też mocz i naczynia, do których go chory oddaje, mogą być epidemiologicznym źródłem następowego zakażenia innych osób prątkami gruźlicy. Wcześnie rozpoznaną gruźlicę nerki (nerek) można dość skutecznie leczyć.

Leczenie

Kuracja jest długotrwała, wymaga regularności i systematyczności zarówno pod względem kontroli, jak i zażywania leków. W bardziej zaawansowanych stanach, przy dużym zniszczeniu miąższu nerki, zwłaszcza gdy omawiany proces dotyczy tylko jednej nerki, wskazane jest leczenie operacyjne.

Gruźlica pęcherza moczowego

Zazwyczaj jest procesem wtórnym, zstępującym drogami moczowymi z nerki. Przy długotrwałym wydalaniu prątków z moczem osadzają się one w końcu w błonie śluzowej pęcherza, zapoczątkowując tam swoisty proces gruźliczy. Lokalizuje się on zwykle w pobliżu ujść moczowodów.

Objawy i skargi przypominają zazwyczaj nawracające, uporczywe zapalenie pęcherza.

Rozpoznanie. Wymaga badań specjalistycznych, zarówno lekarskich, jak i laboratoryjno-bakteriologicznych.

Leczenie: swoiste, przeciwgruźlicze, powinno być długotrwałe, systematyczne i skojarzone (tzn. 2–3 leki przeciwgruźlicze jednocześnie).