Dosyć często w trakcie miesiączki kobiety odczuwają silny ból. Zdarza się, że ból jest tak duży, że powoduje omdlenia lub znaczne osłabienie. Można jednak zmniejszyć ból, niekoniecznie środkami farmakologicznymi.

Wtórne, czyli organiczne

Przyczyną bolesnych miesiączek mogą być stany chorobowe, i to nie tylko w obrębie macicy. Mówimy wtedy o tzw. wtórnym bolesnym miesiączkowaniu. Często jest ono skutkiem stanu zapalnego (szczególnie przewlekłego), który powoduje nieprawidłowe zrosty między narządami znajdującymi się w miednicy mniejszej.

Przyczyną bólu może być też endometrioza – gdy śluzówka (z łac. endometrium) macicy znajduje się poza nią, wewnątrz jamy brzusznej. Reaguje ona na hormony tak samo jak ta wyściełająca macicę, a więc w trakcie miesiączki złuszcza się i krwawi. Winne dolegliwościom mogą być również mięśniaki. Obecność tych łagodnych guzków zmienia kurczliwość poszczególnych fragmentów macicy, a to może być przyczyną bólu.

Wspomnieć należy anomalie rozwojowe macicy – tyłozgięcie, nadmierne przodozgięcie lub niedorozwój macicy, kiedy trzon jest mniejszy niż szyjka macicy. Takie wtórne problemy ma co czwarta kobieta uskarżająca się na bolesne miesiączki.

Bolesne miesiączki mogą też być sygnałem niedoczynności tarczycy, niska bowiem aktywność tarczycy może powodować nieregularność i zaburzenia miesiączki oraz ból. Przy niedoborze hormonów tarczycy, na zasadzie sprzężenia zwrotnego, zwiększa swoją aktywność przysadka. Jej intensywniejsza praca wiąże się z kolei z większą produkcją estrogenów.

Jeśli kobieta ma bolesne, nieregularne miesiączki po 45. roku życia, może to być sygnał zbliżającej się menopauzy.

Sprawdzone sposoby na przetrwanie

Jest wiele metod łagodzenia skurczów wywołanych prostaglandynami. Dostępne leki przeciwbólowe pomagają aż w 70 proc. przypadków. Można je stosować profilaktycznie, już na kilka dni przed spodziewaną miesiączką, tak żeby zmniejszyć intensywność skurczów macicy. Początek bólu to ostatni moment na zażycie takiego leku, bo w jego apogeum preparaty uśmierzające są już mniej skuteczne. W przypadku kobiet z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy polecany jest paracetamol, który najmniej drażni błonę śluzową.

W trakcie miesiączki można dodatkowo stosować ziołowe środki uspokajające i rozkurczowe – wyciąg z korzenia kozłka, mieszanki zawierające melisę, dziurawiec, korzeń mącznicy, rumianek, szyszki chmielu.

Bywa, że ból łagodzą miejscowe okłady (rozgrzewające lub chłodzące), delikatny masaż podbrzusza (z użyciem olejku lawendowego, który ma działanie rozkurczowe). Można spróbować niezbyt intensywnych ćwiczeń fizycznych (np. łagodny taniec brzucha), bo wzmacniają i uelastyczniają mięśnie dna macicy. Z diety trzeba wyeliminować kawę i colę, bo kofeina nasila skurcze macicy. Niewskazane są potrawy ciężko strawne, słone i ostro przyprawione, gdyż wzdęcie dodatkowo obciąży obolały brzuch. Zakazana jest sauna, opalanie i solarium, bo wysoka temperatura może doprowadzić do krwotoku.

Ginekolog może też zaproponować stosowanie niskohormonalnych środków antykoncepcyjnych. Pod wpływem hormonów zmniejsza się bowiem synteza prostaglandyn w macicy, a tym samym siła jej skurczów, więc ból ustępuje lub bardzo łagodnieje.