Zastawka mitralna oddziela lewy przedsionek od lewej komory, dzieli się na dwie części (dwudzielność). Zjawisko niedomykalności mitralnej wywołane jest cofaniem się krwi z lewej komory do lewego przedsionka w czasie skurczu serca.

Niedomykalność zastawki może wynikać z uszkodzenia każdego z elementów aparatu zastawkowego. Defekt może dotyczyć samych płatków, najczęściej jest to następstwo choroby reumatycznej, infekcyjnych zapaleń wsierdzia o różnej etiologii oraz zmian zwyrodnieniowych (na przykład wapnienia płatków zastawki).

Do niedomykalności doprowadza też rozciągnięcie pierścienia zastawki, czyli poszerzenie jej przekroju tak, że powierzchnia płatków nie wystarcza do uszczelnienia zastawki. Z taką możliwością trzeba się liczyć u chorych z kardiomiopatią, nadciśnieniem tętniczym, choroba niedokrwienną serca. Może wreszcie dojść do zerwania nici ścięgnistych lub uszkodzenia mięśni brodawkowatych - struktur odpowiedzialnych za stabilizacje płatków zastawki. Tego typu niedomykalność ma zwykle charakter ostry, pojawia się w przebiegu ostrego zapalenia wsierdzia lub jako ciężkie powikłanie zawału serca. Często prowadzi do wstrząsu i wymaga natychmiastowej interwencji kardiochirurgicznej.

Przewlekła niedomykalność mitralna, z uwagi na duże rozprzestrzenienie chorób takich jak nadciśnienie tętnicze i miażdżyca, jest patologią dość częstą. Długo może nie dawać objawów. Z czasem pojawiają się zaburzenia rytmu serca (odczuwane jako kołatania serca), ból w klatce piersiowej, duszność wysiłkowa, obrzęki kończyn dolnych i powiększenie wątroby. Te ostatnie objawy są wynikiem niewydolności prawej komory serca, która z czasem może się rozwinąć u chorych z niedomykalnością mitralną. Niebezpiecznym powikłaniem niedomykalności mitralnej jest nadciśnienie płucne. Zdarzają się również nagłe zgony sercowe.

Podstawa diagnostyki jest badanie ECHO. Kardiochirurgiczne operacje naprawcze wykonuje się w konkretnych grupach pacjentów z uwzględnieniem stopnia niedomykalności, przyczyn choroby i ogólnego stanu zdrowia.