Choć to dość rzadkie przypadki, niemniej zdarza się, że wyniki badań diagnostycznych mogą być zafałszowane z powodu zażywanych leków i alkoholu, szczególnie w przypadku diagnostyki wirusa HIV.

Istnieje wiele udokumentowanych przypadków badań na obecność HIV wykonywanych na drugi dzień po spożyciu alkoholu z fałszywie dodatnim wynikiem, dlatego przed badaniem na obecność HPV lub HIV, nie powinno się spożywać alkoholu.

Fałszerze wyników

Również stosowane leki mogą wpływać na wyniki badań laboratoryjnych. Może być to efekt terapeutyczny medykamentów, na przykład obniżenie poziomu glukozy we krwi jest dowodem skuteczności leków przeciwcukrzycowych, ale mogą też występować działania niepożądane – na przykład nadmierne obniżenie poziomu potasu czy magnezu pod wpływem leków moczopędnych stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Leki mogą zmieniać wyniki badań również na skutek reakcji chemicznymi z wykorzystywanymi w testach preparatami.

Paleta kolorów

Leki mogą zabarwiać mocz - paleta kolorów jest bardzo szeroka: od zieleni przez róż aż do czerni. Stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, czy w zapaleniu przełyku leki zawierające cymetydynę mogą barwić mocz na zielono. Leki zwierające fenytoinę podawane w stanach padaczkowych - na różowo, a preparaty żelaza - na czarno. Również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne zawierające indometacynę stosowane w reumatoidalnym zapaleniu stawów zabarwiają mocz na zielonkawy kolor, zaś preparaty zwierające sulfasalzynę stosowane w leczeniu wrzodziejącego zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna - na pomarańczowy.

Zafałszowane nerki

Trzeba też pamiętać, że witamina C może zaniżać wynik oznaczenia erytrocytów, leukocytów, azotynów i glukozy w moczu. Jednym z podstawowych badań sprawdzających prawidłową pracę nerek jest poziom kreatyniny. Okazuje się, że nawet witamina D może powodować wzrost poziomu kreatyniny. Zwiększony poziom kreatyniny może również wystąpić po zastosowaniu wysokich dawek leków przeciwzakaźnych, przeciwmiażdżycowych zwierających ezetymib, przeciwwymiotnych z aprepitantem, moczopędnych (sulfonamidy) czy przeciwnowotworowych.

Zmieniona wątroba

Zażywane leki stanowią również ryzyko zafałszowania rzeczywistych wyników oznaczeń laboratoryjnych badań wątroby. Zwiększona aktywności ALAT, ASPAT (aminotransfrazy), która sugeruje uszkodzenia lub zaburzenia pracy wątroby, może też być spowodowana przyjmowaniem popularnych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych: sulfonamidów, doustnych leków antykoncepcyjnych, antybiotyków, sterydów anabolicznych, a także dużych dawek kwasu askorbinowego czyli witaminy C. Również zwiększenie ilości bilirubiny bywa wywołane spożyciem alkoholu, a także dużych dawek witaminy C.

Cholesterol zaburzony

Poziom cholesterolu i trójglicerydów także ulega zmianie w wyniku stosowania leków niezwiązanych z leczeniem tego problemu. ACC - popularny lek stosowany w chorobach dróg oddechowych może zmieniać wyniki tych badań. Również doustne środki antykoncepcyjne, a także stosowana w alergii epinefryna i antybiotyki zawierające tetracyklinę wpływają na stężenie cholesterolu i trójglicerydów.

Wpływ na badania hematologiczne

Niskie wartości liczby krwinek czerwonych, krwinek białych i trombocytów mogą być również spowodowane zażywaniem niektórych leków przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych sulfonamidów, leków stosowanych w leczeniu cukrzycy, padaczki, chorobach tarczycy. Zaburzenie ustępuje po odstawieniu leku, czasem utrzymuje się jeszcze jakiś czas. Niedokrwistość może wywoływać wiele leków, między innymi paracetamol, ale też lek stosowany w profilaktyce i leczeniu niepowikłanych zakażeń dróg moczowych zawierający nitrofurantoinę i leki przeciwgruźlicze.

Wywiad lekarski przed badaniem

Przed wykonaniem badań diagnostycznych należy poinformować lekarza o wszystkich zażywanych lekach. Badań nie należy robić następnego dnia po spożywaniu alkoholu. Ważne jest też, aby samemu nie interpretować wyników badań, ponieważ przy ich analizie bierze się pod uwagę wiele czynników, o których pacjenci nie mają pojęcia. Samodzielne wyciąganie często błędnych wniosków może być przyczyną stresów lub uśpić czujność chorego, co spowoduje zaniechanie wizyty u lekarza.