Różyczkę wywołuje wirus z rodziny Togaviridae. Jest to choroba zakaźna, która daje objawy wysypki. Wirus obecny jest w wydzielinach z nosa i gardła, we krwi, w kale i moczu. Wirus w jamie ustnej lub nosie obecny jest do 7 dni przed wystąpieniem wysypki oraz do 14 dni po ustąpieniu objawów choroby!

Człowiek jest jedynym gospodarzem wirusa różyczki, który rozprzestrzenia się drogą kropelkową lub przez łożysko. Występuje sezonowość zachorowań w okresie przełomu zimowo-wiosennego.

Wiele zakażeń może przebiegać bezobjawowo. Różyczka u dzieci najmłodszych jest chorobą o łagodnym przebiegu, u dzieci starszych może przebiegać z powikłaniami. Najgroźniejsza jest dla kobiet w pierwszych trzech miesiącach ciąży ze względu na potencjalną możliwość wystąpienia zakażenia płodu.

Odporność nabywana jest wskutek naturalnego zakażenia lub czynnego uodpornienia (szczepienie). Niemowlęta przez pierwsze 6 miesięcy życia mają odporność przekazaną przez matkę (jeśli była ona szczepiona lub przebyła zakażenie).

Zakaźność

Istnieje od 7 dni przed pojawieniem się wysypki do 8 dni po jej wystąpieniu.

Okres wylęgania wynosi 14–21 dni.

Objawy

U małych dzieci najczęściej nie występują objawy wstępne. U dzieci starszych i dorosłych obserwuje się trwające 1–4 dni niecharakterystyczne objawy, takie jak bóle głowy, kończyn, gardła, gorączkę, brak apetytu, nudności, zapalenie spojówek.

Głównym objawem jest pojawienie się drobnoplamistej lub plamisto-grudkowej wysypki o delikatnym różowym odcieniu i zmiennym charakterze. Wysypka pojawia się początkowo na twarzy, szyi i za uszami, a następnie w ciągu 2–3 dni rozprzestrzenia się na całym ciele. Szybko znika, nie pozostawiając przebarwień. Stwierdza się uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie charakterystyczne jest powiększenie węzłów chłonnych okolicy podpotylicznej i za uszami. Choroba najczęściej ma przebieg bezgorączkowy. Czasem możliwy jest jednak bezwysypkowy przebieg choroby, ale z wysoką gorączką i powiększonymi węzłami chłonnymi.

Powikłania

Występują bardzo rzadko, głównie u młodzieży i osób dorosłych. Są to najczęściej dolegliwości stawowe, zapalenie mózgu, małopłytkowość, w przebiegu której mogą wystąpić krwawienia z dziąseł, z przewodu pokarmowego, krwiomocz i wybroczyny na skórze.

Leczenie

Brak jest środków swoiście działających na wirusa różyczki, stąd stosowane jest jedynie leczenie objawowe. Przez kilka dni zaleca się leżenie w łóżku, a w razie wysokiej gorączki – środki ją obniżające.

Istotnym problemem jest zachorowanie na różyczkę kobiet ciężarnych. Zakażenie wewnątrzmaciczne płodu może doprowadzić do poronienia, obumarcia płodu lub urodzenia dziecka z mnogimi wrodzonymi zaburzeniami rozwojowymi. Zakażenie wywołane wirusem różyczki u matki w okresie pierwszych trzech miesięcy ciąży prowadzi do rozwoju tzw. embriopatii różyczkowej, na którą składają się: zaćma, jaskra, małoocze, wady serca, małogłowie z upośledzeniem rozwoju umysłowego. Ponadto u noworodków obserwuje się wiele innych objawów, będących wynikiem przewlekłego zakażenia wirusem. Są to: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie śródmiąższowe płuc, zapalenie nerek, wątroby i mięśni, skazę małopłytkową czy przewlekłą wysypkę.