Szczelina odbytu, to ranki lub pęknięcia powstałe po przerwaniu wewnętrznej warstwy błony. Do urazów dochodzi najczęściej po oddaniu twardego stolca.

Jakie to ma znaczenie czy szczelina jest ostra czy przewlekła?

Szczelina ostra, krótko trwająca o wiele łatwiej poddaje się skutecznemu leczeniu. Im krótszy czas od wystąpienia pierwszych objawów tym prościej ją wyleczyć i uwolnić chorego od uporczywych dolegliwości. Na początku skuteczne jest leczenie zachowawcze czyli bezoperacyjne.

Natomiast im dłużej trwa choroba, tym trudniej sobie z nią poradzić i w większej ilości przypadków trzeba się uciekać do metod operacyjnego leczenia, a po wyleczeniu obserwuje się większy odsetek nawrotów choroby.

Dlatego przy podejrzeniu tej choroby ważne jest, wczesne zgłoszenie się do lekarza. Ważne jest przezwyciężenie wstydu, czy skrępowania i stresu związanego z badaniem intymnej okolicy ciała. Doświadczonemu lekarzowi wystarczy zazwyczaj dla rozpoznania delikatne rozchylenie pośladków. Resztę badania proktologicznego i badania dodatkowe można czasem odłożyć (na krótko!) do czasu ustąpienia silnego bólu lub po jego złagodzeniu. Można też badanie per rectum - badanie odbytu palcem, czy wziernikowanie (anoskopia, rektoskopia) wykonać niezwłocznie po uprzednim znieczuleniu odbytu, przy podejrzeniu współistniejącego ropnia ,przetoki, czy innej przyczyny bólu i krwawienia w tej okolicy.

Jakie dodatkowe badania są potrzebne przy leczeniu szczeliny?

Badania endoskopowe (pozwalają na ocenę i oglądanie „od środka” przewodu pokarmowego. Zaliczamy do nich: anoskopię, rektoskopię, sigmoidoskopię lub koloskopię. Czasami zleca się badanie USG podbrzusza lub badania biochemiczne krwi.

Anoskopia to oglądanie odbytu i fragmentu odbytnicy leżącej ponad nim (8-15 cm). Rektoskopia to oglądanie końcowego odcinka jelita grubego z użyciem sztywnego wziernika (20-30 cm), sigmoidoskopia to giętki wziernik (do 60 cm) wprowadzany celem oceny odbytu, odbytnicy i końcowej części esicy. Koloskopia to badanie całego jelita grubego, wszystkich jego części: odbytnicy, esicy, zstępnicy, poprzecznicy, wstępnicy i kątnicy - za pomocą giętkiego wziernika (do 130 cm). Podczas ich wykonywania istnieje możliwość pobrania wycinka z chorego miejsca, usunięcia zmiany np. polipa.

Badania te są nieodzowne, gdyż szczelina odbytu jak większość chorób odbytu może dotyczyć tylko tego odcinka przewodu pokarmowego (izolowana choroba odbytu), albo może być objawem stanu zapalnego toczącego się wyżej w jelitach, lub nawet może być wyrazem choroby układowej (ogólnoustrojowej). O wyborze badania dodatkowego decyduje lekarz na podstawie wywiadu lekarskiego, badania chorego i badania proktologicznego.

Błędem byłoby leczenie szczeliny odbytu, które trwa tygodnie, a czasem miesiące, bez wykluczenia poważnej choroby występującej wyżej w jelitach. Dotyczy to szczególnie ludzi po 50 roku życia lub pacjentów, u których w rodzinie występował rak jelita grubego. Jednak rozpoznanie, że chory na pewno ma szczelinę odbytu i na pewno z niej krwawi nie wyklucza, że może u niego współistnieć inna choroba (np. może krwawić z uchyłków okrężnicy, z polipa, z hemoroidów, z raka jelita, z powodu chorób zapalnych jelita, malformacji naczyniowych jelita grubego). Aby je wykluczyć potrzebne są badania endoskopowe jelita grubego czyli rektoskopia i koloskopia.