Zaburzenia zgryzu zazwyczaj dzielone są na: dotylne lub doprzednie (tyłozgryzy, przodozgryzy), pionowe w stosunku do płaszczyzny poziomej (zgryz otwarty, głęboki, nadzgryz), poprzeczne w stosunku do płaszczyzny strzałkowej (zwężenie szczęk, zgryz krzyżowy, przewieszony, boczne przemieszczenie żuchwy).

Obserwuje się również nadmierny lub niedostateczny rozrost żuchwy lub szczęki w całości. Wadą jest również stłoczenie czy nieprawidłowe ustawienie poszczególnych zębów w łuku zębowym.

Nieprawidłowy zgryz może być pochodzenia wewnętrznego (dziedziczność, choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, krzywica, choroby zakaźne) lub zewnętrznego – przed urodzeniem (ucisk wewnątrzmaciczny, przebyte w czasie ciąży urazy i wadliwe ułożenie płodu) albo w czasie porodu i po urodzeniu (niekorzystne układanie niemowlęcia i karmienie), nieprawidłowe nawyki, przetrwanie niemowlęcego typu połykania, oddychanie przez usta, wady tkanek miękkich jamy ustnej.

Leczenie wad zgryzu obejmuje szlifowanie zębów, leczenie szpatułką, procą bródkową, płytką przedsionkową, ćwiczenia mięśniowe, w razie potrzeby usunięcia zębów, reedukację żucia, oddychania, połykania i mowy, leczenie aparatami czynnościowymi, ruchomymi, stałymi.

Zapobieganie powstawaniu wad zgryzu powinno dotyczyć dzieci w okresie niemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym.

Niemowlęta do spania powinny być układane na plecach na dość twardym, sprężystym i płaskim materacyku, z głową na płaskiej poduszce, położoną w taki sposób, aby była ona nieco podniesiona i nieznacznie przechylona do przodu. W tych warunkach wargi stykają się ze sobą, zamykając jamę ustną, oddychanie odbywa się miarowo, a napięcie mięśni twarzy i szyi jest obniżone. Zbyt wysokie ułożenie głowy jest przyczyną przesuwania się żuchwy i języka do przodu. Warga górna może wsuwać się między wały dziąsłowe. Natomiast zbyt niskie, zupełnie poziome ułożenie głowy powoduje przesuwanie się żuchwy i języka do tyłu; usta ulegają wówczas otwarciu i dziecko przez nie oddycha. Te nieprawidłowe pozycje prowadzą do niekorzystnych zmian ułożenia żuchwy, zaburzeń mięśniowych i stawu skroniowo-żuchwowego.

Podczas karmienia naturalnego lub sztucznego głowa i tułów niemowlęcia powinny być ułożone prawie pionowo. Dolna część ciała karmionego dziecka powinna być oparta o brzuch i uda matki. Butelkę trzeba trzymać w pewnej odległości od warg, nieco powyżej ust niemowlęcia, pod kątem 45 stopni do szpary ustnej. Przy poziomym ułożeniu niemowlęcia podczas karmienia dochodzi do słabszego doprzedniego wzrostu żuchwy. Utrudnia to również połykanie i oddychanie przez nos.

Smoczki do karmienia powinny być podobne do sutka kobiecego. Część smoczka wkładana do jamy ustnej ma być krótka, baniasto rozszerzona. Ważny jest odpowiedni kształt smoczka, wielkość otworu (najlepiej kilka małych otworów). Dzieci karmione sztucznie częściej niż dzieci karmione pokarmem naturalnym nabierają nawyku ssania smoczka i palca. Karmienie piersią stanowi naturalny bodziec do prawidłowego i pełnego rozwoju czynności żucia oraz wykształcenia się prawidłowego zgryzu.

Prawidłowe pod względem fizjologicznym jest oddychanie nosem, co wpływa dodatnio na ukształtowanie się szczęk. Poza tym powietrze, przechodząc przez nos, ulega odpowiedniemu ogrzaniu, nawilżeniu, a także częściowemu oczyszczeniu. Nawyk oddychania ustami sprzyja powstawaniu zniekształceń narządu żucia.

W okresie poniemowlęcym ważne jest zwrócenie uwagi na prawidłowość oddychania, racjonalne odżywianie, sposób połykania oraz zapobieganie nieprawidłowym nawykom.

W okresie wczesnego dzieciństwa, w tzw. wieku przedszkolnym, należy podkreślać znaczenie prawidłowego gryzienia twardych pokarmów, a w wieku szkolnym kontrolę mowy i toru oddychania.

Do profilaktyki ortodontycznej należy:
•    motywowanie do prawidłowego wykonywania zabiegów higienicznych jamy ustnej,
•    wczesne leczenie próchnicy i jej zapobieganie dla przeciwdziałania skutkom przedwczesnej utraty zębów.
•    należycie oczyszczać powinno się wszelkiego rodzaju aparaty ortodontyczne, również stałe, a ruchome należy kilka razy dziennie, szczególnie po posiłkach, wyjmować i myć, podobnie jak zęby.