Pod pojęciem zapalenia jelit rozumiane są najczęściej różnego rodzaju stany zapalne, które mogą mieć różną postać i różne przyczyny. Poniżej przedstawione zostało kilka najczęściej występujących schorzeń w tej grupie.

Podkreślić należy, że nie zawsze można jednoznacznie odróżnić stan zapalny jelita cienkiego od zapalenia jelita grubego, bardzo często bowiem omawiany proces dotyczy całego dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Stolce bardziej wodniste, charakterystyczne raczej dla zapalenia jelita grubego, i wyżej omówione objawy pozwalają niekiedy bliżej określić lokalizację zmian warunkujących dane dolegliwości.

Osoby z ostro rozwijającym się i przedłużającym zapaleniem jelit, manifestującym się ciężkim stanem ogólnym i towarzyszącą wysoką gorączką, powinny być bezzwłocznie diagnozowane i hospitalizowane na oddziałach chorób zakaźnych.

Domowe postępowanie przedlekarskie. Niezbędne jest zapewnienie takiemu choremu spokoju w pozycji leżącej i zastosowanie ścisłej diety, złożonej z sucharów i gorzkiej herbaty. Jeżeli chory nie wymiotuje, ma pragnienie i wodnistą biegunkę, można mu podać letnią przegotowaną wodę mineralną, kompot lub zwykłą przegotowaną wodę. Dalsze postępowanie w takich przypadkach jest zależne od zaleceń lekarza.

Zapobieganie

Polega na przestrzeganiu podstawowych zasad higieny życia codziennego, zwłaszcza dotyczących przetrzymywania i przygotowywania wszelkich produktów spożywczych oraz higieny osobistej rąk (mycie przed posiłkami).

Toksyczne zapalenia jelit

Zapalne odczyny toksyczne jelit są reakcją błony śluzowej jelit na wprowadzony do organizmu toksyczny czynnik. Może to być np. toksyna bakteryjna laseczki jadu kiełbasianego, wywołująca ciężką chorobę zwaną botulizmem.

Częstszą jednak przyczyną tego typu choroby może być któryś z preparatów chemicznych ochrony roślin (pestycydów). Jeżeli był on użyty w nadmiarze lub nie przestrzegano okresów karencji, to w jarzynach lub w owocach albo w wodzie pitnej znajduje się w stężeniu toksycznym. Odczyny zapalne w wyniku niewłaściwej ochrony chemicznej roślin i intensywnego „przyspieszania” wiosennych nowalijek spotykane są i odczuwane szczególnie w przypadku jedzenia jarzyn lub ziemniaków.

Leczenie: przyczynowe farmakologiczne nie jest znane. Możliwe jest natomiast świadome zapobieganie, polegające na skrupulatnym przestrzeganiu i nieprzekraczaniu zasad chemicznej intensyfikacji produkcji rolniczo-spożywczej.

Do tej grupy zapaleń jelit można zaliczyć także:
•    ostry stan zapalny przewodu pokarmowego po zatruciu grzybami, np. muchomorem sromotnikowym,
•    stan chorobowy po spożyciu pokarmu zawierającego duże ilości toksyn gronkowca; gronkowce bowiem bardzo łatwo i szybko mnożą się w takich pokarmach, jak: potrawy mleczne, lody, konserwy, kremy itp., wydzielając do podłoża wzrostu bardzo silne toksyny, które w ostatecznym efekcie dają zatrucie pokarmowe; Skutek tego jest taki, jakby spożyty był pokarm zakażony gronkowcami, a ich toksyny wyprodukowane przez gronkowce dopiero w jelicie.

Leczenie

W przypadku takich stanów chorobowych leczenie jest objawowe (dieta, nawadnianie organizmu), niekiedy odżywianie pozajelitowe, tzn. za pomocą wlewów kroplowych, bez potrzeby stosowania leczenia bakteriostatycznego lub bakteriobójczego.

Zapobieganie

Jest takie samo jak zapobieganie innym chorobom zapalnym jelit.