Komórki macierzyste (pozyskiwane z krwi pępowinowej) oraz ich przydatność i sposoby wykorzystania, budzą wiele kontrowersji; nie tylko od strony etycznej, ale również naukowej i prawnej. Co prawda możliwości, jakie się otwierają wraz z ich zastosowaniem, są bardzo szerokie, lecz dla niektórych jest to tylko kolejny „pomysł na biznes” koncernów biotechnologicznych.

Co to są komórki macierzyste?

Każda komórka w organizmie ma konkretne przeznaczenie. Wraz ze wzrostem organizmu, różnicuje się odpowiednio, aby spełniać określoną funkcję, lecz na początku swej drogi jest komórką macierzystą. Możemy wyróżnić kilka typów komórek macierzystych, w zależności od ich zdolności dojrzewania. Są takie, które mogą stać się każdą możliwą komórką ciała oraz takie, których transformacja jest mniej labilna – powstają z nich konkretne komórki docelowe i żadne inne. Właśnie te zdolności transformacji komórek macierzystych sprawiają, że mogą one mieć zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń, głównie nowotworowych.

Skąd się biorą?

Źródłem komórek macierzystych może być krew obwodowa, szpik kostny lub krew pępowinowa. Dwie pierwsze metody są dość inwazyjne oraz wymagają często odpowiedniego przygotowania farmakologicznego, podczas gdy pobranie krwi pępowinowej jest zabiegiem dość prostym. Wykonuje się go zaraz po porodzie, jest on bezbolesny, zarówno dla matki jak i dla dziecka. Gdy pępowina zostaje odcięta, nakłuwa się jej naczynie krwionośne i pobiera krew, która nagromadzona jest w tzw. popłodzie (jest to łożysko wraz z błonami płodowymi i pępowiną). Następnie dodaje się do niej odpowiednie substancje konserwujące i tak przygotowany materiał może być przechowywany w ciekłym azocie nawet przez 50 lat.

Jak już wspomniano, istnieją także inne źródła pobierania komórek macierzystych, lecz krew pępowinowa ma wiele więcej zalet w porównaniu ze szpikiem, czy krwią obwodową. Przede wszystkim zabieg pozyskiwania jest prostszy, ale także zawarte w krwi pępowinowej komórki macierzyste mają większą zdolność przekształcania. Oznacza to np., że niosą mniejsze ryzyko rozwinięcia bardzo groźnego powikłania, jakim jest „przeszczep przeciwko gospodarzowi”. Pewnym ograniczeniem zastosowania krwi pępowinowej jest stosunkowo mała jej ilość, jaką otrzymuje się przy pobieraniu. Naukowcy i klinicyści próbują pokonać tę przeszkodę poprzez zastosowanie do przeszczepów komórek macierzystych z różnych źródeł (np.: krew pępowinowa i szpik kostny) lub namnażając komórki w warunkach laboratoryjnych.